Blijf op de hoogte

Filosofie

De kunst van het verzachten

27 oktober 2024

Filosoof Lev Avitan hoopt dat de liefdesbeweging zich verspreidt. In plaats van dat we onze identiteiten plat slaan en in hokjes indelen, hoopt hij dat we elkaar kunnen zien als complexe wezens. Zo kunnen we dieper leren voelen. Een eigenzinnig gesprek over trauma, heling en liefde.
Waarom verkloten we onze tijd?

10 oktober 2023

Iedereen is superdruk, maar toch vinden we tijd om te scrollen en te bingen. Tijd verstrooien, noemt journalist en schrijver Koen Haegens dat. Na een bijna-doodervaring besloot hij daarmee te stoppen en anders met zijn tijd om te gaan. Maar hoe doe je dat zonder bijna dood te gaan? En kunnen rituelen daarbij helpen?
Wat is de waarde van woede?
Filosofie van de Grote Emoji's
19 april 2023

Als kind al leren we om onze woede te onderdrukken en eerst tot tien te tellen. Handig, want zo voorkom je de nodige verkeersruzies. Maar kan woede ook nuttig en terecht zijn? Er is immers genoeg om boos over te zijn: klimaatontwrichting, ongelijkheid, woningnood… Wat is woede eigenlijk precies en hoe is er in de loop der tijd over nagedacht? In de reeks Filosofie van de Grote Emoji’s werpen filosofen, denkers en anderen nieuw licht op grote emoties. Deze keer: filosoof Lammert Kamphuis over woede.
'Kiezen voor één standpunt is heel saai'

17 april 2023

Filosoof Marjan Slob is de nieuwe Denker des Vaderlands. De komende twee jaar zal zij die eretitel gebruiken om filosofie aantrekkelijk te maken voor een breed publiek. ‘Ruim denken’ is daarbij is daarbij haar motto: "Filosofie geeft mij een bijna fysiek gevoel van vrijheid en lucht."
We bedriegen onszelf over wie we zijn, zegt filosoof Joep Dohmen

22 februari 2023

Een van de grootste risico's van onze tijd is dat we een leugenachtig bestaan leiden, waarin we onszelf bedriegen over wie we zijn, volgens filosoof Joep Dohmen. We zijn niet meer gewend om na te denken over onszelf en dat maakt ons kwetsbaar voor onwenselijke beïnvloeding van buitenaf. In zijn boek 'Iemand zijn' betoogt hij dat het van levensbelang is om jezelf vorm te geven, en het leven je elke dag opnieuw toe te eigenen. In deze tijd is dat geen kattenpis. “Onze cultuur produceert vooral halfslachtige mensen met weinig zelfbeheersing, een beperkte oriëntatie en een vliesdun laagje moraal.”
Jezelf zijn doe je niet alleen

20 oktober 2022

Een authentiek leven, waarin je jezelf bent en doet wat écht bij je past. Voor velen is dat waar het om gaat, ziet ook filosoof en schrijver Skye Cleary. Ze schreef het boek How to be Authentic? dat onlangs in Nederlandse vertaling verscheen. Ze waarschuwt: authenticiteit is geen individuele aangelegenheid. Niet iets wat je leert bij een cursus mindfulness, maar alleen door in contact te staan met anderen om je heen.
Autonoom zijn: waarom je dat niet alleen kunt

29 maart 2022

Zijn we hackbare dieren die worden beïnvloed en gemanipuleerd door technologie? Of hebben we keuzevrijheid ten opzichte van die levensbepalende techniek? Volgens filosoof Miriam Rasch zijn er beperkingen aan onze vrijheid, maar betekent dat niet dat we slechts weerloze speelballen zijn. In haar nieuwe boek Autonomie. Een zelfhulpgids onderzoekt ze hoe je autonoom kunt handelen, als slimme systemen, wetenschap en techniek alles sneller, beter en eerder weten dan jij.
Sportfilosoof Sandra Meeuwsen: sport is een bubbel met eigen mores

11 februari 2022

Al jaren neemt de druk toe om op te treden tegen misstanden in de sport, ziet ook sportfilosoof Sandra Meeuwsen. Denk aan de niet aflatende oproep om de Olympische Spelen in China of het WK voetbal in Qatar te boycotten vanwege mensenrechtenschendingen, uitbuiting en doden bij de bouw van stadions. Ook in eigen land gaat de sport gebukt onder schandalen, met het seksueel wangedrag van Ajax-directeur Marc Overmars als meest recente dieptepunt: 'Topsport is een bubbel met eigen mores.'
Hoe voorbeeldfiguren je richting geven in het leven

26 januari 2022

Ook als ze er niet meer zijn, kunnen voorbeeldfiguren blijven inspireren, stelt hoogleraar Humanisme en Filosofie aan de Universiteit voor Humanistiek Joachim Duyndam. Naar aanleiding van de HUMAN-podcastserie Wat blijft laat hij zien hoe je deze inspiratie in je eigen leven kunt gebruiken.
'Het lukt gewoon nooit helemaal.' Waarom we volgens filosoof Frank Meester inconsequent mogen zijn

8 oktober 2021

Van de coronacheck tot het klimaatprobleem, in het publieke debat lijkt iedereen precies te weten welke positie hij moet innemen en zijn principes consequent door te voeren. Toch is er ook een grote groep mensen die een stuk minder stellig is. Wat kun je doen als je in verschillende standpunten wel iets ziet? En is het eigenlijk wel mogelijk om helemaal consequent zijn? In zijn nieuwe boek Waarom we de wereld niet rond kunnen krijgen. Pleidooi voor inconsequentie betoogt filosoof Frank Meester dat het oké is om niet consequent te zijn. 'Het boek zou je als volgt kunnen samenvatten: de mens is een hokjesdenker, maar het lukt nooit om het allemaal in hokjes te denken.'
Waarom we grenzen moeten stellen aan extreme rijkdom

7 oktober 2021

Terwijl het aantal mensen dat leeft onder de armoedegrens de komende jaren naar schatting van de Wereldbank toeneemt tot ruim 800 miljoen, groeide het vermogen van de 500 rijkste mensen op aarde afgelopen jaar tot 7.6 biljoen dollar. Volgens politiek filosoof Dick Timmer moeten we ons de vraag stellen of die extreme rijkdom moreel te rechtvaardigen is. Wat hem betreft is het antwoord duidelijk: nee, er moet een grens gesteld worden.
Ten onrechte zijn we cijfers als dé waarheid gaan zien

15 juli 2021

Besmettingscijfers, ziekenhuisopnames, overlijdenscijfers, de R-waarde; cijfers spelen een belangrijke rol in onze omgang met de onzekerheid van de coronacrisis. Volgens Sanne Blauw, journalist bij De Correspondent, komt dat voort uit een behoefte aan zekerheid. 'Cijfers zijn heel fijn om patronen te ontdekken, maar we slaan een beetje door. De wereld is veel te morsig, ingewikkeld en complex om helemaal in cijfers te vatten.'
De wijsheid van het wandelen: over de waarde van verpozing en verstilling

13 mei 2021

Wandelen. Het was de activiteit die ons het afgelopen jaar collectief door de lockdown sleepte. We vroegen acht filosofen, wetenschappers en schrijvers om daarop te reflecteren. Hun beschouwingen bundelden we in De grote vertraging: de herontdekking van het wandelen, een tijdsdocument van een bijzonder jaar, maar bovenal een boek om in te verdwalen. Het is nu beschikbaar. Als voorproefje het essay van de Pools-Belgische filosoof Alicja Gescinska.
Filosoof Stine Jensen: Waag hem maar, die sprong

6 mei 2021

De eerste keer dat ze zich activistisch opstelde, herinnert ze zich nog goed, net als toen ze met een ferme mening in de problemen kwam. Niet erg, zegt filosoof Stine Jensen, want zo leer je je eigen falen te onderzoeken. Ze memoreert haar vaders lijfspreuk: Durven is even je evenwicht verliezen, niet durven is jezelf verliezen. Dit interview verscheen eerder in Human Inc, het magazine van het Humanistisch Verbond.
Denker des Vaderlands Paul van Tongeren over nadenken en een stap terug doen

26 maart 2021

Nadenken. Dat gaat hij doen, de nieuwe Denker des Vaderlands Paul van Tongeren. We spraken de emeritus-hoogleraar ethiek over zijn werk, zijn nieuwe functie en over de grootste filosofische vragen van onze tijd.
Eenzaamheid: als je niet meer verbonden bent met jezelf

2 maart 2021

Hoe hebben we zo eenzaam kunnen worden? En wat kunnen we leren van filosofen en kunstenaars over de menselijke behoefte aan verbinding in tijden van afstand en isolatie? Die vragen stonden centraal tijdens Brainwash Weekend: Collective Loneliness, met onder andere filosoof Marjan Slob. Hieronder lees je haar column.
Filosoof Marjan Slob: eenzaamheid is een menselijk talent

22 januari 2021

Ze zal een veer laten als zaterdag de avondklok van kracht gaat: filosoof Marjan Slob. Onlangs verscheen van haar hand De Lege Hemel, waarin ze onderzoekt wat eenzaamheid ís, nu beleidsmakers en politici aan de bel trekken over geïsoleerde ouderen, en jongeren die wegkwijnen door lockdown en avondklok. 'Eenzaamheid is een menselijk talent, al maakt het je niet gelukkiger.' Op 28 februari spreekt Slob over eenzaamheid tijdens het Brainwash Weekend: Collective Loneliness.
Kan de manier waarop we lezen de wereld herstellen?

9 september 2020

We need stories. Elke tijd heeft zijn eigen verhalen nodig. Dat is dit jaar het motto van het International Literature Festival Utrecht. En die verhalen, onder andere onderstaand essay van dichter Charlotte Van den Broeck, zijn gebundeld als 50 Stories for Tomorrow.
Iedereen denkt dat 'ie kan zwemmen

17 augustus 2020

Zwemmen betekent zomervakantie: met een schorre keel van het chloorwater, hoofdpijn van het diepe duiken en plakkerige handen van de raketjes nog een keer naar de kraam lopen om een snoepzakje te kopen. En dan weer van de glijbaan.
Veelkoppig monster: wat is toch de aantrekkingskracht van goeroes?

2 juni 2020

Netflix is er dol op: sekteverhalen, met foute mannen aan het roer. One of Us, Deprogrammed, The Family, Wild Wild Country. Als yogabeoefenaar en leraar zat ik bij Bikram: Yogi, Guru, Predator op het puntje van mijn stoel. In de documentaire zie je hoe Bikram Choudhury 'hot yoga' zogenaamd eigenhandig bedenkt nadat hij is aangeraakt door een Verlichte meester, hoe leerlingen hoge bedragen neertellen voor certificaten, hoe intieme massages door vrouwelijke studenten uitlopen op seksueel misbruik.