Een authentiek leven, waarin je jezelf bent en doet wat écht bij je past. Voor velen is dat waar het om gaat, ziet ook filosoof en schrijver Skye Cleary. Ze schreef het boek How to be Authentic? dat onlangs in Nederlandse vertaling verscheen. Ze waarschuwt: authenticiteit is geen individuele aangelegenheid. Niet iets wat je leert bij een cursus mindfulness, maar alleen door in contact te staan met anderen om je heen.

Wat zou Simone de Beauvoir doen? is de titel van die Nederlandse vertaling. Het is geschreven als een ‘existentialistisch offensief tegen oppervlakkige zelfhulpboeken en auteurs die snelle oplossingen beloven’ en een oproep om authenticiteit vooral te zien in de geest van De Beauvoir. Zelf ontdekte Skye Cleary het werk van de existentiële filosoof (1908-1986) tijdens een MBA-opleiding: “We hadden het over vrijheid en verantwoordelijkheid in de bestuurskamer en ik verwonderde me over het taalgebruik en de filosofie van De Beauvoir. Het sloot precies aan bij de vragen die ik in die tijd ook had.”

Het gaat dan om kwesties als de spanning tussen vrijheid en verantwoordelijkheid, keuzes die we maken in het leven, verantwoordelijkheden naar anderen, omgaan me angstgevoelens en ideeën over authenticiteit, wijdt Cleary uit. “De Beauvoir gaf me een raamwerk om over dat soort zaken na te denken. Ik worstelde in die tijd met het combineren van mijn liefdesrelatie en het ontwikkelen van mijn carrière. Dankzij De Beauvoir besefte ik dat de relatie waarin ik zat niet gezond was, omdat ik om met hem te kunnen zijn te veel van mezelf moest opgeven.” Het zijn die denkbeelden en inzichten die Cleary nu relevant wil maken voor de 21e eeuw.

"Niemand kan vrij zijn als niet iedereen dat is en niemand kan authentiek zijn als niet iedereen dat kan zijn, zei De Beauvoir."

Skye Cleary
Hoe verklaar je die hang naar authenticiteit?

“Sinds Nietzsche god doodverklaarde, zijn mensen op zoek naar de betekenis van het leven, nu misschien wel meer dan ooit. We zijn in toenemende mate geïsoleerd geraakt van anderen om ons heen, gemeenschappen raken gefragmenteerd, het kerngezin valt uiteen. Mede daardoor lopen mensen rond met de vraag wat het betekent om te bestaan in deze wereld en hoe je je verhoudt tot anderen die diezelfde vragen hebben. Het antwoord wordt doorgaans gezocht middels een individuele zoektocht van zelfreflectie. Er wordt gezocht naar een blauwdruk voor het leven op basis waarvan we kunnen bepalen wie we zijn en welke keuzes we moeten maken om gelukkig te zijn. Volgens De Beauvoir is er geen vaststaand zelf en is authenticiteit een proces waarin we onszelf creëren.”

Onze identiteit ligt niet vast?

“Dat is een van mijn favoriete punten van De Beauvoir, omdat het zo bevrijdend is. Natuurlijk dragen we ons verleden met ons mee, maar daarin ligt niet vast wie we zijn en worden. Het is aan ons om ons eigen pad te vinden. Dat is beangstigend, want het is een comfortabel idee dat we ergens voor zijn voorbestemd en we alleen maar uit hoeven te vinden wat dat is. De Beauvoir zegt dat we de wereld in moeten trekken en ons richten op zaken die we interessant of spannend vinden. Haar idee van authenticiteit is ook geprojecteerd op de toekomst.”

En dan altijd in verhouding tot anderen?

“In die zoektochten van nu gaat het vaak over jezelf vinden en jezelf zijn. Het gaat over jou. Volgens De Beauvoir is dat een onderdeel van authenticiteit, maar niet zonder anderen. In een authentiek bestaan is er altijd een spanning tussen er voor onszelf zijn en er voor anderen zijn. Dat eerste deel is dus meer solistisch en gaat om vragen als: wie ben ik en wat doe ik? Als we te veel die kant op gaan is dat problematisch, zoals het ook een probleem is als we te veel voor anderen zijn. Vrouwen zijn daar een voorbeeld van, schrijft De Beauvoir in haar bekendste boek De tweede sekse. Die hebben door de geschiedenis heen vooral bestaan voor anderen: om hun man te ondersteunen, te zorgen voor de kinderen. Volgens De Beauvoir gaat het om balans te vinden tussen beide uitersten.”

Welke richtlijnen geeft De Beauvoir voor een authentiek bestaan?

“Ik denk dat richtlijnen het goede woord is, want De Beauvoir schrijft geen regels voor. In De tweede sekse beschrijft ze het onderscheid tussen feiten en mythen. Er zijn zaken die vastliggen in het leven. Je hebt geen invloed op het feit dat je geboren bent en kan niet kiezen wie je ouders zijn. Er zijn ook zaken die mythisch van aard zijn, maar die ons een dwingende richting op duwen. Vrouwen worden bijvoorbeeld vaak geacht moeder te worden. Volgens De Beauvoir betekent het feit dat je moeder kunt worden, niet dat je dat moet worden. We kunnen het feit dat we een baarmoeder hebben overstijgen en ons leven zo vormgeven dat we niet bepaald worden door die lichamelijke functies. De Beauvoir koos er zelf voor om geen kinderen te hebben.”

Verzet speelt daarbij een belangrijke rol.

“Rebellie is belangrijk in haar werk. Niemand kan vrij zijn als niet iedereen dat is en niemand kan authentiek zijn als niet iedereen dat kan zijn, zei De Beauvoir. Ze realiseerde zich dat zij vrijheden had die veel andere vrouwen niet hadden en zette haar privilege in voor mensen die minder geprivilegieerd waren. Daar gaat haar filosofie ook over: als niet alle vrouwen bevrijd zijn van de onderdrukking door mannen, is mijn vrijheid gebaseerd op die onderdrukking en heeft het een wankel fundament. Het creëren van solidariteit is een belangrijk onderdeel van haar werk. Voor een enkeling is het erg moeilijk om te strijden tegen onderdrukking, maar als we samenkomen en solidariteit creëren, staan we een stuk sterker en kunnen we dingen veranderen.”

Dat lijkt me nog steeds heel relevant.

"De Beauvoir schreef De tweede sekse net na de Tweede Wereldoorlog, maar ook nu nog zijn er allerlei vormen van onderdrukking. Zij heeft niet geschreven over racisme en vormen van intersectionaliteit, maar ik denk dat we haar ideeën wel kunnen gebruiken om na te denken over die onderwerpen. En bovendien: op veel plekken in de wereld worden vrouwen nog steeds onderdrukt."

Hoop je met je boek een bijdrage te leveren aan die strijd?

"Ik hoop mensen uit te dagen creatieve rebellen te worden en de poëten van hun eigen leven. Dat ze reflecteren op de keuzes die ze in het verleden hebben gemaakt en op de manier waarop ze zichzelf in de toekomst creëren, in samenhang met anderen en de wereld om ons heen. Dat ze, als ze in geprivilegieerde posities verkeren, dat privilege inzetten om ruimte te maken voor anderen. En ik hoop duidelijk te maken wat het belang is van solidariteit tussen mensen, want dan is betekenisvolle verandering mogelijk."

Skye Cleary is als filosoof verbonden aan Columbia University en de City University of New York, waar ze ook les geeft aan gedetineerde studenten. Ze heeft zich toegelegd op het populariseren van het werk van Simone de Beauvoir. Ze schreef Existentialism and romantic love. Wat zou Simone de Beauvoir doen? is haar eerste boek in het Nederlands.