Blijf op de hoogte

Natuur & Milieu

Cultuursocioloog Ruben Jacobs: ik kies ervoor om de hoop op te zoeken

3 juni 2021

'Het is verkeerd om te denken dat het na crisisjaar 2020 allemaal weer beter zal worden, of zoals voorheen. Over tien jaar zullen we terugkijken en verlangen naar een jaar als 2020', aldus activist en Sea-Watch-kapitein Carola Rackete in Zand In De Machine. In deze HUMAN-documentaire komt een keur aan denkers, beleidsmakers en bestuurders uit binnen- en buitenland aan het woord over de coronapandemie. Over de meest opvallende uitspraken uit de film praten we door op HUMAN en Brainwash. In dit geval cultuursocioloog Ruben Jacobs over Rackete: is de toekomst die ons wacht echt zo somber?
Hoe de slak het perfecte pandemie-huisdier werd

18 januari 2021

Het begon denk ik in de zomer van 2017, tijdens de Nacht van Kunst & Kennis in Leiden, waar we bij toeval terechtkwamen in een lezing over slakken. De bioloog van dienst liet een foto van een slak zien. 'Wat is er met deze slak aan de hand?' vroeg hij. Ik glunderde, en elleboogde m'n vriend in zijn zij. 'Het huisje draait de verkeerde kant op!' fluisterde ik enthousiast.
De schaal moet verkleind, om de moedeloosheid tegen te gaan

15 januari 2021

Hoe wapen je je tegen de moedeloosheid, vraagt schrijver Fabienne Rachmadiev zich af, die gepaard gaat met het besef van klimaatdestructie? Misschien wel door de schaal te verkleinen. Deze tekst zou eerder uitgesproken worden op Brainwash Wanderlust.
2020 was mijn coming out als natuurliefhebber

14 januari 2021

Ik ben nog nooit zoveel in de natuur geweest als in het afgelopen jaar. Verrassend is dat natuurlijk niet. Veel anders was er ook niet echt te doen. De natuur was mijn toevluchtsoord, mijn escape.
Theatermaker Rebekka de Wit: Shell weet al heel lang wat de risico's zijn

4 december 2020

Het wordt 'de zaak van de eeuw' genoemd: de klimaatzaak tegen Shell die deze week van start is gegaan. Samen met zes andere organisaties en ruim 17.000 mede-eisers ging Milieudefensie naar de rechter, omdat ze vinden dat het bedrijf meer moet doen om klimaatverandering tegen te gaan. Theatermaker Rebekka de Wit volgt de zaak op de voet. Samen met Anoek Nuyens staat ze in het theater met de voorstelling De zaak Shell, over de vraag wie de verantwoordelijkheid voor klimaatverandering moet dragen. Een gesprek over de noodzaak van taal en verbeelding om de klimaatcrisis te lijf te gaan, en het boek dat je nu moet lezen.
Wat het presidentschap van Joe Biden betekent voor de klimaatcrisis

10 november 2020

Na een zenuwslopende periode van stemmen tellen, is de Democratische kandidaat Joe Biden als winnaar van de Amerikaanse presidentsverkiezingen uit de bus gekomen. Wat betekent de verkiezing van Biden voor de Amerikaanse democratie, de economische en raciale ongelijkheid, en de klimaatcrisis? We vragen het schrijver Johan Fretz, jurist Laura Burgers en Amerika-correspondent Casper Thomas, die de verkiezingen op de voet hebben gevolgd. Dit keer het grootste probleem waar de mensheid zich voor gesteld ziet in het deel 1 van dit drieluik: de klimaatcrisis.
Ons leven staat op pauze, maar tegelijk is er ook stroomversnelling

31 oktober 2020

'Perspectief' is het woord van deze tijd. We snakken ernaar, maar krijgen het maar niet. Niemand weet immers wanneer we dit virus eronder krijgen, laat staan hoe de wereld er dan uitziet. Ons leven staat op pauze. Leuk is dat niet. Maar laten we het grotere plaatje niet uit oog verliezen, want terwijl onze privélevens grotendeels on hold staan, lijkt er in het collectieve bewustzijn van alles in beweging te zijn gekomen.
Anna Gimbrère: we moeten minder rotzooi produceren

23 oktober 2020

Dat we te maken hebben met een klimaatcrisis, is al jaren duidelijk. Verandering lijkt aanstaande, met de groene plannen van EU-commissaris Frans Timmermans. Maar zal het genoeg zijn? Volgens wetenschapsjournalist Anna Gimbrère hebben we geen keus. 'De natuur is kwetsbaar, en we moeten daar zuiniger mee omgaan.'
Vlees noch vis: waarom ook vis niet op je bord hoort

19 oktober 2020

In het weekend van Wereld Dierendag wijdde NRC Handelsblad een weekendbijlage aan vissen. Ik zag het zilvergrijze dier op de cover voor ik de hengel herken waaraan hij uit het water werd getrokken. 'Van haak tot bord' luidde de kop.
De mens heeft de kracht de natuur te vernietigen, maar ook te herstellen

7 oktober 2020

Het was een warme nazomerse dag in augustus en ik liep met Anne van Leeuwen over het terrein van haar kersverse boerderij Bodemzicht op landgoed Grootstal, aan de rand van Nijmegen. Samen met haar vriend, de Spaanse bioloog en boer Ricardo Cano Mateo, begon ze dit jaar met wat de twee 'klimaatboeren voor het leven' noemen. Dat wil zeggen: op zo'n manier boeren dat het een positieve bijdrage kan leveren aan zowel de natuur en het klimaat, als de boer zelf.
Hypocriet over het klimaat zijn we allemaal, maar hou jezelf niet voor de gek

21 september 2020

Als we aankomen in het vakantiehuisje op Schiermonnikoog, zien we dat er een zwaluwnest is gebouwd op de terraslamp naast de achterdeur. Drie kuikens loeren minzaam over de rand van het nest. Als de achterdeur open staat, rusten de ouders uit op het houten frame terwijl de kleintjes met wijd opengesperde bekjes piepen om iets te eten. We hebben nog nooit zoiets schattigs gezien.
Corona is geen toeval, maar een symptoom van een groter probleem

18 september 2020

Iedereen wacht met smart op het vaccin. We zijn 'coronamoe' en willen weer terug naar het 'normaal' van daarvoor. Dat geldt ook voor mij, maar tegelijk weet ik: het normaal van daarvoor was misschien dan wel comfortabel, het was ook totaal onhoudbaar. Daarbij doel ik natuurlijk niet op het essentiële fysiek contact tussen mensen. We bevinden ons in wat de Britse historicus Adam Tooze recent als de 'eerste crisis van het Antropoceen' betitelde: het nieuwe geologische tijdperk waarin de menselijke impact op de natuur als een boemerang bij ons terugkomt. Er is geen weg meer terug, alleen vooruit. En daar is moed voor nodig.
Het grootste probleem van klimaatdestructie is de geleidelijkheid ervan

15 juli 2020

Elke zomer span ik een hangmat aan de twee uiteinden van het balkon van de bovenburen, en ga erin liggen tot het donker wordt. De avond begint vol goede voornemens, een stapel boeken ligt al klaar, maar ik dwaal snel af en begin voor me uit te staren. Als ik maar lang genoeg wacht, elke zomer opnieuw, komen ze tevoorschijn; eerst schiet er eentje voorbij, dan een tweede. Een voor een trekken ze diagonale lijnen door de lucht. Vleermuizen.
Toekomstige generaties: zij hebben ons net zo hard nodig als wij hen

26 juni 2020

Mijn oud-docent sociologie Bart van Heerikhuizen is ongeneeslijk ziek. In een mooi en ontroerend interview in de podcast Brainwash sprak hij hier eerder dit jaar over. Het werd een gesprek over zijn carrière als docent, de sociologische structuur van de samenleving, maar vooral ook over zijn angst voor de dood. Of eerder: zijn angst voor het 'er niet meer zijn'.
Post-groei economie: het gaat niet om meer of minder, maar om beter

8 juni 2020

De tweede helft van de twintigste eeuw stond grotendeels in het teken van meer. Meer gelijkheid, meer individuele ontplooiingsmogelijkheden, meer welvaart. Dit heeft ons veel gebracht. Ondanks dat er wereldwijd nog steeds veel mensen in armoede leven, is het onmiskenbaar dat nog nooit zoveel mensen op deze aardbol in relatieve weelde en veiligheid leven.
We moeten zo snel mogelijk naar een nieuw normaal: de anderhalvegraadsamenleving

13 mei 2020

De laatste tijd moet ik vaak aan de Efteling denken. Niet alleen door het feit dat het park er nu helemaal verlaten bij ligt en dit een ideaal moment zou zijn om lekker in je eentje tien keer in de Python te gaan, maar ook in symbolische zin: veel verhalen en beelden in de Efteling lenen zich goed voor metaforen.
Deze tijd vraagt om groots denken. Dat hebben we eerder gedaan

7 april 2020

Een diepe economische recessie staat voor de deur. Misschien zelfs wel een depressie. Dat betekent groot economisch lijden. Tegelijkertijd dringt de tijd voor het aanpakken van de ecologische crisis. Het lijkt alsof we harde keuzes moeten maken tussen de economie en de planeet. Maar de geschiedenis laat zien dat ze ook tegelijk kunnen worden aangepakt. We hebben het eerder gedaan.
We moeten ons nu afvragen hoe we verder willen na de coronacrisis

1 april 2020

Ik weet niet of dit gepast is, of gewild. Ik wil mezelf niet opdringen, maar ik kan niet anders dan een poging wagen om te leven zoals ik vind dat ik moet leven. En dat betekent voor mij dat ik nu een urgentie voel door de huidige situatie en daardoor van mijzelf wil vragen mijn verantwoordelijkheid op te nemen.
Corona: we zijn nog niet in lockdown, wel in slow down

23 maart 2020

'Heb je haast?' vraagt een buurtgenoot op meer dan anderhalve meter afstand, terwijl ik mijn hond aan het uitlaten ben. Die van haar is er net met die van mij vandoor gegaan. Konijnenjacht. Doen ze altijd als ze elkaar zien. En het duurt dan minstens een half uur voordat ze uitgeraasd zijn en weer bij ons terugkomen. We zijn dus nog wel even bezig.
Het coronavirus laat zien hoe kwetsbaar en afhankelijk we zijn

4 maart 2020

Op de radio ving ik een vraaggesprek op met Gerwin Meijer van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU). Het onderwerp: het dreigende tekort aan medische hulpmiddelen vanuit China vanwege het Covid-19 virus (coronavirus).