Omarm de chaos in je leven

"Ik houd helemaal niet van mindfulness! Om een aantal redenen. In de eerste plaats denk ik dat het mensen aanzet om zich neer te leggen bij vervelende situaties,. Ik las een heleboel mindfulnessboeken waarin voorbeelden gegeven werden als: Suzy voelt zich slecht omdat ze 80 uur per week moet werken en haar baas haar seksueel intimideert. Wat moet ze doen? Suzy moet mediteren. Dat vond ik zo frustrerend. Suzy moet niet mediteren, ze moet bij de vakbond gaan of een nieuwe baan zoeken. 

Daarnaast is er een meer fundamentele reden: in mindfulness is het idee dat je je kunt loskoppelen van je gedachten, obsessies en oordelen, terwijl ik geloof dat die een integraal onderdeel van ons zijn."

"Ja, ik was heel gespannen– dat ben ik nog steeds, maar nu neem ik Xanax – en ging naar een therapeut. Ze raadde me aan om te gaan hardlopen, naar buiten te gaan als de zon scheen en contact met andere mensen te maken. Allemaal heel nuttig. Maar ze zei ook dat ik mindfulness moest doen en dat hielp totaal niet. Sterker nog, ik werd er nog depressiever en ongelukkiger van. Want ik houd van oordelen; ik ben criticus, oordelen is mijn leven!"

"Ik zeg niet dat mensen niet mogen mediteren, 30 minuten per dag ofzo, of tijdens een paniekaanval. Zelf ga ik liever rennen en schreeuwen in het bos, maar als meditatie voor jou werkt, prima. Het gaat mij meer om de onderliggende ideologie van mindfulness. Ik heb ongeveer twintig van de bestverkochte boeken over mindfulness gelezen en daarin zie je ideeën die veel verder gaan dan mediteren tijdens een mental health-crisis.

Die boeken maken filosofische claims over hoe mensen zijn, dat jij los te koppelen bent van je gedachtes, oordelen en obsessies. Het einddoel is om meer te doen vanuit een niet-oordelend bewustzijn, om oordelen in steeds meer situaties op te schorten. Dat vind ik niet wenselijk."

"Ik denk dat veel meditatie van oorsprong een institutionele inbedding had: Boeddhistische monniken mediteren in kloosters, vanuit een bepaalde filosofie. Veel meditatie ging over zaken als lijden, pijn en de onvermijdelijkheid van de dood. Hier in het westen gaat het er juist om je los te maken van dat soort aspecten van het menselijk bestaan. Meditatie is als het ware gecastreerd en uit de sociale context gehaald. In plaats van te mediteren in een rituele, geïnstitutionaliseerde setting doen mensen het alleen, a-sociaal."

"Ik denk dat we mindfulness kunnen zien als het opruimen van ons hoofd. Mijn boek begint met een essay over Marie Kondo en andere opruimgoeroes. Volgens hen moet je je huis zodanig opruimen dat je zo weinig spullen overhoudt dat je jezelf continu opnieuw kunt uitvinden. Zo word je niet opgezadeld met het verleden waar je spullen je aan herinneren., Je moet oude liefdesbrieven weggooien bijvoorbeeld, of de kleren van je overleden echtgenoot.

Mindfulness is daar een mentale variant van. Sommige mindfulnessboeken hebben dat zelfs in de titel staan, zoals Decluttering the Mind, en veel boeken gebruiken de opruim-metafoor. In die zin zie ik mindfulness als onderdeel van de minimalisme-trend. Je probeert als het ware van je persoonlijkheid af te komen door je gedachten de deur uit te doen.

Veel opruimgoeroes identificeren zich expliciet als minimalist en hun onderliggende filosofische ideaal vind ik veelzeggend. Ze vinden dat je alleen moet bewaren wat je nodig hebt, niet wat je verlangt. Keep what you need, not what you want. Dat is een soort utilitaire logica: dat je niet mag genieten van luxe, dat niks overbodig mag zijn en alleen het hoogstnoodzakelijke belangrijk is. Dat vind ik geen goede manier om te leven. Het is dodelijk saai. "   

"Dat vind ik lastig te beantwoorden omdat ik de esthetiek ervan zelf zo onaantrekkelijk vind. Maar ik denk dat het te maken heeft met een heersend neoliberaal idee van persoonlijkheid. Ik kan er heel lang over praten en Kant erbij halen, maar dat wordt een beetje saai, dus ik houd het kort. Het komt erop neer dat mensen zoveel mogelijk controle zouden moeten hebben over hun persoonlijke omstandigheden en hun relaties, een heel individualistisch idee. Ik denk dat mensen dit aantrekkelijk vinden omdat het de illusie van controle geeft, of het nu over je huis of over je hoofd is. Terwijl we in werkelijkheid weinig controle hebben."

"Voor mij gaan maximalisme en overdaad niet over het hebben van meer spullen, maar over het hebben van meer dan we nodig hebben, over dingen die niet per se nuttig zijn. Daarom ben ik bijvoorbeeld een groot voorstander van kunst. Voor Marie Kondo moet zelfs kunst op een of andere manier nuttig zijn, maar ik vind dat je ook dingen mag bewaren omdat je ze esthetisch kunt waarderen of omdat ze je herinneren aan wie je bent. Mijn eigen esthetische voorkeuren zijn behoorlijk maximalistisch. Ik houd van dikke romans zoals Moby Dick en van lange, rare films, zoals die van regisseur David Cronenberg, die body horror-films maakt die heel weelderig zijn."

"Ja, zeker. Ik schrijf veel over erotiek en genot. Nog iets wat nutteloos is, want genot is niet noodzakelijk voor de voortplanting en dat is vaak ook niet het doel van seks. Seks is vaak nutteloos en dat is prima."

"Ja, de Nieuwe Puriteinen. De boeken die ik van hen bespreek zijn een kritiek op de seksuele revolutie en presenteren een hele regressieve en restrictieve kijk op seks. Voor hen gaat seks over voortplanting of is het iets voor een levenslange relatie. Iets anders kan het niet zijn. Een van de schrijvers vergelijkt seks met een etentje: er zouden etiketten moeten zijn, iedereen moet precies weten wat ‘ie kan verwachten. Heel erg saai."

"Ik denk dat veel mensen, zowel op links als rechts, zich na #MeToo zijn gaan realiseren dat consent niet voldoende is voor ethische seks. Als je instemt om seks te hebben, maar je sekspartner boeit het vervolgens niet of jij het naar je zin hebt, dan is dat ethisch gezien geen goede seksuele ontmoeting. Daarom vragen velen zich, terecht, af: wat is er nog meer nodig? Het puriteinse antwoord is dus dat we terug moeten keren naar een pre-modern idee over seks als iets wat binnen het huwelijk thuishoort en bedoeld is om baby’s te maken.  

Mijn antwoord is anders. Volgens mij is het doel van elke menselijke interactie dat je toestaat dat de ander jou kan transformeren. Je kunt niet je eigen verwachtingen opleggen omdat seks een ontmoeting met iemand anders is, wat altijd verrassend is. Ik denk dat de beste seks een ervaring is die jou en je verlangens kan veranderen. Het kan  verlangens blootleggen  waarvan je eerder niet wist dat je ze had. Het doel van consent moet volgens mij niet zijn om seks veilig en comfortabel te maken, maar om iemand toestemming te geven om jou te veranderen. Ook al kan dat soms oncomfortabel zijn."

NB. Deze podcast is Engelstalig.