Het was een euforisch moment voor schrijver Bernardine Evaristo, toen ze in 2019 de Booker Prize won met haar boek Girl, Woman, Other. Vanzelfsprekend was dat niet. Niet alleen is Evaristo de eerste vrouw van kleur die de prijs in ontvangst mocht nemen, ook heeft ze nogal wat tegenslagen moeten overwinnen om zover te komen. Wat jij kunt leren van haar doorzettingsvermogen: je ziet het in Brainwash Bits.

Een persoonlijke overwinning, een belangrijk cultureel moment

“Het was ongelooflijk om mijn naam te horen,” blikt Bernardine Evaristo terug op de uitreiking van de prestigieuze literaire Booker Prize in 2019. Ze wilde de prijs ontzettend graag winnen en het zou een omslagpunt in haar carrière betekenen, maar ook op cultureel niveau was het een betekenisvol moment. “Ik was de eerste zwarte vrouw die de prijs won, in de vijftig jaar dat die bestaat. En het is niet alsof er voor mij niet al talrijke andere vrouwen op de longlist en shortlist stonden, die geschikt waren om de prijs te winnen.”

Toen ze met de prijs doorbrak bij het grote publiek, werd Evaristo in interviews steeds weer gevraagd wat haar als schrijver en persoon gevormd heeft. Hoe heeft ze zo ver kunnen komen? “Ik besefte dat de sleutel tot mijn succes is dat ik nooit heb opgegeven.”

“De sleutel tot mijn succes is dat ik nooit heb opgegeven.”

Bernardine Evaristo
"Racisten gooiden onze ramen in"

De persoon die we nu voor ons hebben, is gevormd door wat ze eerder heeft meegemaakt, benadrukt Evaristo. Het pad naar succes was voor haar niet zonder hindernissen. Evaristo groeide op in zuidoost-Londen, in de wijk Woolwich, als dochter van een Nigeriaanse vader en een witte, Engelse moeder, in een gezin met acht kinderen. “We waren een arbeidersgezin in een witte wijk. Racisten gooiden onze ramen in omdat ze ons niet moesten,” vertelt ze. Steeds weer werd de jonge Bernardine aangekeken op haar uiterlijk en in de media zag zichzelf niet terug. Tenminste, niet op een positieve manier. “Mensen vonden dat ik er niet bij hoorde, terwijl ik zelf vond van wel.”

“Ik schrijf de verhalen die er al zouden moeten zijn”

Dus toen ze als begin twintiger naar de toneelschool ging, wist ze dat ze verhalen over zwarte mensen wilde maken. “Ik heb het Theatre of Black Women opgericht, de eerste groep die theaterstukken speelde met en over zwarte vrouwen. Dat is de basis van mijn schrijfwerk: ik schrijf de verhalen die er zouden moeten zijn, maar er nog niet zijn. Die bevestigen wie wij zijn.”

In het begin zat bijna niemand te wachten op haar werk, vertelt Evaristo. “Ik werkte aan romans zonder dat ik wist of ze gepubliceerd of gelezen zouden worden. Sommige mensen vinden dat heel raar, maar het is makkelijk als je toewijding aan je werk en je ideeën zo sterk is dat je je niets anders voor kunt stellen.” Wat natuurlijk niet betekent dat het makkelijk was, want ook Evaristo kreeg te maken met afwijzingen, teleurstellingen en persoonlijke tegenslagen. Maar ze bleef vasthoudend en weigerde op te geven.

"Dat is de basis van mijn schrijfwerk: ik schrijf de verhalen die er zouden moeten zijn, maar er nog niet zijn. Die bevestigen wie wij zijn.”

Bernardine Evaristo
Groter dromen

Vastberaden zijn en op zichzelf vertrouwen leerde Evaristo vooral toen ze in contact kwam met Amerikaanse motivational speakers, rond haar dertigste. “In Groot-Brittannië is er niemand die tegen je zegt, en vooral niet tegen vrouwen en mensen van kleur: ‘Ga ervoor, je kunt het ver schoppen’.” Alleen de elite, de 1%, wordt grootgebracht met het idee dat ze veel zal bereiken. “Ik gebruik Boris Johnson vaak als voorbeeld,” licht Evaristo toe. “Hij kwam uit enorm bevoorrechte kringen en zei op zijn zevende: ik wil de koning van de wereld worden. Wie zegt zoiets?” Toen Evaristo cursussen zelfontwikkeling volgde, ging er een wereld voor haar open: ook zij kon bereiken wat ze maar wilde. “Die cursussen hebben mijn denken geradicaliseerd en mij de middelen gegeven om groot te dromen.”

"In Groot-Brittannië is er niemand die tegen je zegt, en vooral niet tegen vrouwen en mensen van kleur: ‘Ga ervoor, je kunt het ver schoppen’. In de Verenigde Staten ging er een wereld voor me open."

Bernardine Evaristo

Een van die hulpmiddelen is positief denken. “Mensen verwarren dat vaak met naïef optimisme,” zegt Evaristo, maar dat is het niet. Voor Evaristo gaat het om het beste verwachten van jezelf, in plaats van te luisteren naar het duiveltje dat zegt dat je niks kunt en je te omringen met positieve vibes en, voor zover mogelijk, positieve mensen. Ook heel belangrijk: geef niet meteen op als je obstakels tegenkomt. "Laat je niet verpletteren. Zet de obstakels en uitdagingen die je tegenkomt om in iets wat je sterker maakt. Obstakels vormen wie je bent.”

Bernardine Evaristo (1959) is schrijver. In 2019 won ze de prestigieuze Booker Prize voor haar boek Girl, Woman, Other, waarin we kennismaken met een waaier aan vrouwen en perspectieven. Dit betekende haar doorbraak bij het grote, internationale publiek. Ze schreef tien boeken en talloze stukken in verschillende genres, van fictie tot poëzie, essay en drama, die ze vaak ook vermengt. Evaristo heeft zich met verschillende initiatieven ingezet voor de inclusie van schrijvers en makers van kleur, won talloze prijzen en kreeg vele onderscheidingen. Ze was te gast op het Brainwash Festival in 2022.