Hoe (on)gezond is dik zijn?

Toen ze jaren later door ziekte kilo’s afviel, werd ze overladen met complimenten. Terwijl ze zich beroerd voelde en niet wist wat er precies aan de hand was. “Dokters keken niet verder dan hun neus lang was. Die dachten: die is dik, het zal daar wel mee te maken hebben.” Toen ze eenmaal was gediagnosticeerd met diabetes type 1 en weer aan begon te komen, waren mensen teleurgesteld. “Terwijl ik het bijna niet had overleefd! Die focus op dat uiterlijk, dat lichaam, dat gewicht, daar schrok ik best wel van.”

Femke Buwalda, psycholoog en diëtist, ziet veel mensen als Anoesjka in haar praktijk. “Ze hebben te maken met stigma rond hun gewicht. Want in onze dieetcultuur, zoals ik het noem, is het niet acceptabel om dik te zijn en wordt van mensen verwacht dat ze iets doen aan hun gewicht.” Terwijl gewicht niet maatgevend is voor iemands gezondheid, legt Buwalda uit.

“Het is belangrijk voor de gezondheidszorg om te onderkennen dat er veel variatie is in lichamen. Dat niet iedereen hetzelfde BMI kan hebben en dat dit een smalle en beperkende maat is,” zegt Buwalda. Uit onderzoek komt wel naar voren dat dikke mensen vaker problemen hebben met hun gezondheid, maar Buwalda benadrukt dat correlatie niet hetzelfde is als een oorzakelijk verband. “Er kunnen heel goed andere variabelen aan ten grondslag liggen. Want gezondheid hangt van veel factoren af, zoals hoeveel stress iemand heeft, wat iemands slaappatroon is en hoe hoog het cholesterolgehalte is. Er zijn heel veel objectieve gezondheidsmaten die we kunnen blijven gebruiken.”

Dat gewicht niet maatgevend is, bleek bijvoorbeeld uit Amerikaans onderzoek naar vroegtijdig overlijdensrisico van mensen in verschillende gewichtscategorieën. Daarin zagen onderzoekers dat mensen die er gezonde gewoonten op nahouden, zoals regelmatig bewegen en matig zijn met alcohol, een even laag risico hebben om vroegtijdig te overlijden, of ze nu dik of dun zijn.

Een andere misvatting over gewicht is dat we het zelf kunnen controleren, volgens Buwalda. “Omvang is voor een belangrijk deel genetisch bepaald, net als lengte. Mensen kunnen prima afvallen op de korte termijn, maar je ziet dat mensen binnen twee tot vijf jaar in 95% van de gevallen weer aankomen. Een derde tot twee derde van de mensen komt zelfs meer aan dan ze zijn afgevallen.” Dat is het bekende jojo-effect.

Daarom probeert ze mensen in haar praktijk niet te helpen door hun gewicht te controleren, maar zelfacceptatie centraal te stellen, middels een methode die intuïtief eten wordt genoemd. “Ik probeer hen te leren weer vriendschap te sluiten met eten, om dat weer tot iets prettigs en natuurlijks te kunnen maken.”

“In onze huidige cultuur zie je dat gezondheid en aantrekkelijkheid allebei worden verbonden aan dunner zijn,” zegt Buwalda. Ook dat zou moeten veranderen, bijvoorbeeld met inclusieve beeldvorming. “Ik gun kleine, dikkere kinderen een positief rolmodel waarin ze herkenning kunnen vinden, zoals een Disney-prinses die wat dikker is.”

Anoesjka Minnaard probeert intussen niet meer af te vallen en heeft samen met anderen een stichting opgezet die zich richt op acceptatie van dikke mensen, Dikke Vinger. “We organiseren supportgroepen, een kledingruil en een stranddag voor dikke mensen. Ook zetten we campagnes op over stigma en discriminatie in de gezondheidszorg. Het is een community, we zorgen voor elkaar. Ik weet nu dat ik dat vroeger heb gemist.”