Het is de meest vervuilende energiecentrale van Nederland: de kolencentrale aan de Amsterdamse Hemweg. Eigenaar Nuon staat open voor verkoop, mits er een goede regeling komt voor de tweehonderd werknemers. Deze week deed energiebedrijf Vandebron een bod van een miljoen euro, om daaraan tegemoet te komen.
Vandebron wil na verkoop de energiecentrale sluiten. Onder de hashtag #Hemweg, werd een petitie opgezet en werd het bod, dat door de gemeente Amsterdam verdubbeld was, aangeboden. Om vervolgens afgewezen te worden door Nuon. 'Het was niet serieus te nemen', liet de directie van het bedrijf weten. En ook Mark Rutte blijkt geen voorstander.
"Als wij onze kolencentrales sluiten, opent Polen een walmende bruinkoolcentrale", zei hij de avond voor de verkiezingen nog in het NOS-slotdebat. Hij gebruikte dit argument wel vijf keer om zijn weinig ambitieuze milieuplannen te verdedigen. Waar had hij het over? Klopt het? Wat betekent dit voor het Nederlandse klimaatbeleid?
Rutte had het over het ETS…
Rutte verwees naar het Emissions Trading Scheme, kortweg ETS. Het is een systeem dat de Europese Unie heeft ingesteld om bij te dragen aan de vermindering van het broeikaseffect. Voor de hele EU is een maximum gesteld aan broeikasgassen-uitstoot door bepaalde zware industrieën, waar kolencentrales bij horen.
Vervolgens worden aan de bedrijven uit die industrieën uitstootrechten, zogenaamde allowances, gegeven of verkocht: in een bepaalde periode mogen de bedrijven een bepaalde hoeveelheid broeikasgassen uitstoten. Als ze meer uitstoten, moeten ze een boete betalen, of, kunnen ze allowances kopen van bedrijven die juist mínder hebben uitgestoten dan hen was toegestaan. Zo wordt het financieel aantrekkelijk voor bedrijven om minder uit te stoten.
Als we in Nederland minder CO2 uitstoten door een kolencentrale te sluiten, kunnen de uitstootrechten worden doorverkocht aan een centrale in Polen. Omdat de uitstoot in Europa dan per saldo gelijkblijft, kunnen we onze eigen kolencentrale net zo goed openhouden, is de redenatie van Rutte.
…maar die redenering klopt niet
Helaas voor Rutte houdt zijn argumentatie geen stand. Uitstootrechten mogen doorverkocht worden, maar dat hóeft niet. Bovendien hebben Poolse bruinkoolcentrales niet alleen uitstootrechten nodig, maar ook klanten.
Energiebedrijf Nuon biedt aan om zijn kolencentrale aan de Hemweg te sluiten, omdat het bezig is over te stappen op schonere energiecentrales. Als zulke initiatieven worden gefaciliteerd (dat gebeurde onder het kabinet Rutte I en II overigens niet) komt er een betaalbaar alternatief voor kolenenergie. Naar eventuele bruinkool uit Polen is dan geen vraag.
Ten tweede gebruikte Rutte het argument iets te makkelijk om ál zijn magere klimaatplannen te verdedigen, ook zijn plannen die helemaal niet over kolencentrales gaan. Hij doet net alsof het ETS leidend moet zijn voor al het klimaatbeleid van Nederland. Maar het ETS gaat alléén over bepaalde zware industrieën zoals kolencentrales. Nederland kan van alles doen om sneller te minderen met broeikasgassenuitstoot buiten het ETS-systeem om.
Daarom is het ETS ook uitdrukkelijk een vorm van zogenaamde 'minimum-harmonisatie': de Europese lidstaten spreken af om minimaal deze inspanning te verrichten, maar laten elkaar vrij om (veel) meer te doen. Landen als Denemarken en Duitsland hebben dat gedaan, die hebben hun CO2-uitstoot enorm verminderd. Nederland bungelt onderaan de ranglijsten met groene landen.
Tijd voor maatregelen
Je kunt aan allerlei maatregelen denken. Sowieso de groene energiesector stimuleren zodat die eerder op hoog niveau kan concurreren met de fossiele sector.