Artsen zonder Grenzen werkt al 40 jaar in conflictgebieden. We zijn genoodzaakt compromissen sluiten om in de meest corrupte omgevingen te kunnen werken. De ervaring leert ons dat dit altijd moet. Dat is de tragiek van noodhulp.
Door de manier waarop wij ons inmengen in de conflictsituatie, bestaat er altijd een risico dat we machtsstructuren in stand houden of legitimeren. De vraag is dus niet of we een conflict in stand houden, omdat dergelijke effecten altijd aanwezig zijn, maar eerder: doen we meer goed dan we slecht doen? Hoe bepaal je dat, en met wie heb je dat gesprek?
De crisis waarin wij werken wordt in de kern gecreëerd en in stand gehouden door de politiek, op nationaal en internationaal niveau. Wij hebben de oplossing niet. Er is sprake van political failure, waarbij geen enkel middel wordt geschuwd om macht, geld of aanzien te vergaren.
De bevolking heeft daar het meest last van, en als wij dan niet zouden helpen vanwege politiek or militair misbruik van onze aanwezigheid, dan wordt juist die bevolking dubbel gestraft. Eigenlijk is het niet aan ons om dat besluit te nemen, behalve in extreme situaties. Onze morele opdracht is het praktisch en strategisch kijken naar zowel de positieve als negatieve gevolgen van ons handelen, en ons daarop te baseren voor onze vervolgstappen.
Maar er zijn situaties denkbaar waar een grens wordt overschreden en waar onze aanwezigheid en hulp meer kwaad doet dan goed, of waar dit bedenkelijk is. Onze reddingsboten op de Middellandse Zee stellen ons voor een duivels dilemma. Het is überhaupt een gotspe dat wij daar met boten aanwezig moeten zijn, omdat de EU en Europese landen zich niet geroepen voelen om mensen te redden van de verdrinkingsdood. Tegelijkertijd is de vraag of je zo regeringen de noodzaak ontneemt om het zelf te gaan doen.
Recent zijn we vertrokken uit het Griekse vluchtenlingenkamp Moria. We weigeren mee te werken aan een onrechtvaardig en onmenselijk systeem dat de humanitaire noden van vluchtelingen negeert, en onze hulp aanwendt voor een grootschalige uitzettingsoperatie. Daar trekken we een harde grens.