Waarom vrijwillig met de regels instemmen ook dwang kan zijn
26 juli 2016
Vrijheid en dwang Voordat ik vandaag mijn tekstverwerker kon gebruiken, moest ik eerst tientallen pagina's nieuwe voorwaarden doorlezen en ondertekenen. Dit komt steeds vaker voor: je moet je schikken naar de voorwaarden die de leverancier je stelt, of je kunt het product niet gebruiken. Word je dan gedwongen of stem je vrijwillig met de regels in?Monopolie en concurrentie Dat je toch instemt met iets wat je eigenlijk niet wil, komt doordat er weinig of geen andere alternatieven zijn. Een gebrek aan alternatieven kan ontstaan door alleenheerschappij of door een gebrek aan concurrentie. Volgens Trotsky geldt in een land waar de staat de enige werkgever is: "wie niet gehoorzaamt, zal niet eten." Dit is dwang. Maar volgens de econoom Hayek gaat dit niet op als er op de markt toevallig maar één werkgever is. Zelfs als je bijna omkomt van de honger, dwingt hij je niet. Hij biedt je – toevallig als enige – iets aan. Kan deze werkgever dan iedere voorwaarde stellen die hij wil? Autoriteit en machtsmisbruik Hoe de autoriteitspositie ook tot stand komt, je kunt er altijd misbruik van maken. Bij sociale netwerken die je gegevens willen verkopen aan derden, banken die weigeren om prostituees een bankrekening te geven en mensen die alleen een baan kunnen vinden bij het leger en vervolgens naar verre oorlogen worden gestuurd, is er geen sprake van dwang, maar wellicht wel van machtsmisbruik. Je kunt misschien nog goed zonder Facebook, maar al moeilijker zonder bankrekening en al helemaal niet zonder werk.OpstandOok als we niet altijd de relevante keuzemogelijkheden kunnen organiseren, moeten we nog steeds bedacht blijven op machtsmisbruik. Hierin kunnen we niet altijd een oplossing van de overheid verwachten, maar zullen we soms ook zelf in opstand moeten komen, al is dit lastig. Voorlopig ben ik – uit praktische overwegingen – toch maar even akkoord gegaan met de nieuwe gebruikersovereenkomst van mijn tekstverwerker.
