Waarom je jezelf ten diepste nooit zult kennen

Flikker op, heet de aflevering van Andere Tijden, van die mooie televisieserie over de geschiedenis van Nederland, waar ik onlangs naar keek. Het ging over Roze Zaterdag in Amersfoort, op 26 juni 1982. En die Roze Zaterdag was geen Canal Parade, kan ik wel zeggen. Dat was toen, in 1982, een strijdbare optocht van flikkers en potten. Zo werden ze genoemd: flikkers en potten. En zo wilden ze ook heten.

Dat was niet zo'n gezellige bijeenkomst in Amersfoort. Dat was geen optocht van boten en boa's, zoals we kennen van de Canal Parade, maar een strijdbare parade door de arbeiderswijken van Amersfoort, door het Soesterkwartier en door Kruiskamp. Rob de Vries, flikker en activist, had een camera bij zich. Hij maakte beelden van de optocht.

Tekst loopt door onder de afbeelding.

De eerste homodemonstratie in Nederland, 1969 (foto: Nationaal Archief, Jacques de Nijs).

Een leuke dag werd het dus niet. Want wie denkt dat de homo altijd al de vaste mascotte van Nederland en de Nederlandse waarden is geweest, die moet even naar die aflevering van Andere Tijden kijken. Dan krijg je een ander beeld. Blanke, autochtone jongens én hun moeders haatten die flikkers en potten, 35 jaar geleden. Openlijk en voor camera vertellen ze dat ze die flikkers niet moeten, dat ze maar naar Amsterdam moeten gaan, omdat 'daar al die sodomieters en nare mensen al zitten.'

Het is een duidelijke rolverdeling: omstanders schelden, gooien met eieren en gooien zelfs - dat vond ik wel pijnlijk - met maden. Die maden zijn in een viswinkel gekocht, en een verwijzing naar de dood. Iedereen is erg rolvast, de omstanders met hun verwenzingen en gegooi, en de betogers zelf ook, die roepen: 'Weg met fascisme'.

Ik was nog jong, in 1982. Ik wist dat ik homo was, in die tijd. Ik was er niet bij, in Amersfoort, maar ik herken de profielen wel. Het profiel van mijzelf, toentertijd, en dat van anderen in mijn omgeving. Wat zo mooi is aan Andere Tijden, is dat het een terugblik is met alle betrokkenen. Dus, zowel met de homo's, de betogers, als met de homohaters van toen. Allebei zijn ze van middelbare leeftijd, nu. En wat je ziet bij de homohaters, is dat die allemaal van standpunt veranderd zijn.

Tekst loopt door onder de afbeelding.

Reflectie (foto: Mark Claus).

'Ach ja, we waren jong, we waren een jaar of vijftien, of zestien', zeggen ze nu. 'We wisten eigenlijk niet helemaal waar we tegen waren', willen ze daarmee zeggen. En het allergekste vind ik dan nog dat die homohaters van toen, die in Amersfoort riepen dat flikkers dood moeten, dat die nu elk jaar naar de Canal Parade gaan. En dat ze zeggen dat ze dat een hartstikke gezellige dag vinden. En dat ze zeggen dat homo's erbij horen, in Nederland. Daaraan zie je dat we onszelf ten diepste niet kennen.

Je kunt daar natuurlijk heel cynisch over doen en ik weet ook absoluut niet of ze achter gesloten deuren net zo tolerant zijn als ze in die aflevering van Andere Tijden doen voorkomen, maar ik vind het fascinerend. Wat je ziet is namelijk dat die jongens, die mannen, zichzelf zijn overstegen. Dat vind ik iets moois, iets positiefs. Het Nederland van deze middelbare mannen, is het Nederland van de homo. En dan ga je dus met je vrouw, of met je kinderen of kleinkinderen naar de Canal Parade kijken.

Zo zie je dat het eigen verhaal nooit in beton is gegoten. Je weet zelf niet ten diepste wie je bent en de tijd is de grootste veranderaar.

meer weten?

Bovenstaande tekst werd eerder uitgesproken door presentator Stephan Sanders in Brainwash Radio, de verhalende nieuwsanalyse van Human op NPO Radio 1. Elke laatste maandag van de maand, 20:30 tot 21:30 uur. Ook beschikbaar als podcast.