Gentrificatie: we hoeven het niet te pikken, zegt schrijver en rapper Massih Hutak. Want het opwaarderen van sociaal-economisch zwakke buurten is vooral in het voordeel van het grootkapitaal, terwijl eerdere bewoners uit hun huizen gepest worden. Aan de hand van muziek spreekt hij met Floortje Smit in de Human podcast Brainwash. Abonneer je via Apple, Spotify, of RSS-feed.

Je maakt je zorgen over de gentrificatie van de buurt waar je woont.

'Mijn wijk verandert. Amsterdam Noord is een arbeidersklassebuurt, dat is het altijd geweest. Er staat vooruitstrevende Amsterdamse School-architectuur die daar door de knapste koppen tussen 1920 en 1950 is gebouwd. Niet voor de elite, maar voor de arbeiders, en met oog voor de mensen van deze klasse. Dat resulteerde in betaalbare woningen, genoeg groen en niet te veel hoogbouw. Deze wijk is een van de vele wijken wereldwijd die nu worden 'ontdekt'. Want dit is een globaal probleem, dat we in steden wereldwijd zien. Zoals Columbus de oorspronkelijke bewoners verdreef in Amerika, zo doet het grootkapitaal dat met deze Amsterdammers. Sociale huurwoningen worden opgeknapt en met dikke winst doorverkocht aan de elite. Voor de eerdere bewoners is er geen plek meer.'

Het sociale weefsel wordt vernietigd door het grootkapitaal, dat weinig oog heeft voor de oorspronkelijke samenhang in de buurt.

De bewoners tegen het grootkapitaal: dat klinkt als een strijd tussen David en Goliath.

'De bewoners zijn de kleine David en het grootkapitaal is de reus Goliath. Maar laten we de termen herdefiniëren. Goliath is net zo groot als wij hem zelf maken. Natuurlijk hebben de grootkapitalisten geld. Maar ik zou de strijd niet aangaan als ik naast kritisch en boos niet ook hoopvol was. We staan niet machteloos. Het grootkapitaal kan alleen zijn gang gaan als we het geen strobreed in de weg leggen. Dat kan door beleid, waarvan we niet moeten vergeten dat de mens dat zelf maakt.'

'Voor mij doet het sociaal weefsel dat tussen de bewoners bestaat ertoe. Wij zijn geworteld in Noord, wij kennen die buurt. Wij kunnen weliswaar geen hele buurt bouwen of afbreken, maar wij hebben wel kennis van de buurt. Als wij campagne voeren, zoals wij met Verdedig Noord doen, en we onze buren erop wijzen dat dit geen natuurlijk proces is en we dit niet hoeven te pikken, staan we samen sterk. Gentritifcatie is geen natuurramp die ons zomaar overkomt, maar gentrificatie is wel de grootste cultuurramp ter wereld. We kunnen politici erop aanspreken, want dit is een gevolg van hun wanbeleid. En we kunnen elkaar erop aanspreken.'

Wat maakt Amsterdam Noord zo bijzonder?

'Over de jaren heen zijn alle outsiders die niet welkom waren in het centrum in Noord bij elkaar gezet. Zij hebben samen een manier van leven opgebouwd, die uniek is voor westerse samenlevingen. In de Verenigde Staten, waar ik onderzoek deed in New York en Los Angeles, is het segregatiemodel zwart-wit, waarbij de buurten met zwarte bewoners voornamelijk achtergesteld en arm zijn, en wit voornamelijk welgesteld en rijk. In Noord is dat anders: de witte arbeidersklasse die vroeger de Jordaan uit is gejaagd, daar werden ze ook weg-gegentrificeerd, heeft dezelfde achtergesteldheid als de Turkse en Marokkaanse gastarbeiders die hier kwamen wonen in de jaren 70, evenals de bewoners van de voormalige Jodenbuurt, en de grote Somalische gemeenschap. De gemene deler die deze mensen hebben is dat ze niet zo welgesteld zijn. Het pijnlijke is dat we die gedeelde belangen voor betaalbare huisvesting vaak niet zien omdat we zo bezig zijn in onze overlevingsmodus. Mensen laten zich politiek tegen elkaar uitspelen op basis van huidskleur. Maar zometeen kan niemand van ons hier meer wonen, dus we moeten ons verenigen. Eerlijk zullen we alles delen, dat is Noord wat mij betreft.'

Hoe raakt het sociale weefsel vernietigd?

'Ik ben 22 jaar geleden zelf naar Nederland gekomen uit Afghanistan, en toen is mij verteld: je bent nieuwkomer, dus je moet integreren. Ik heb mijn best gedaan om dat te doen. Nu ben ik de eerdere bewoner in Noord en verwelkom ik nieuwkomers. Maar integratie lukt alleen als het van twee kanten komt: van nieuwkomers én oude bewoners. Ik zie mijn wijk veranderen. Om het even scherp te zeggen: de blonde bakfietsmoeder komt, maar de macht is niet in mijn voordeel ingericht. Zowel toen als nu moet ik mij aanpassen. De macht is wel in haar voordeel, zij heeft een huis gekocht, brengt haar kinderen naar een eliteschool een paar wijken verderop. Het sociale weefsel wordt vernietigd door de komst van een vermogende klasse die weinig oog heeft voor de oorspronkelijke samenhang in de buurt.'

Een van de nummers die Hutak uitkoos van de podcast, is Humain à l'eau van de Belgische muzikant Stromae. 'In Noord komt alles samen: de woningbouwmaffiaterreur, lood in het water en het verjagen van de vroegere bewoners. Dat is precies waar Stromae het ook over heeft. Deze grond waar we van houden, waar iedereen ineens naartoe wil komen die er vroeger nog niet dood gevonden wilde worden. En natuurlijk heten we ze welkom, maar: verhoud je tot Noord en haar buurtbewoners.'

Wat kunnen nieuwkomers doen?

'Je bewust worden van je eigen gedrag, zoals Sarah Schulman in Gentrification of the Mind beschrijft. Niet alleen vervang je fysiek eerdere bewoners met je komst naar de buurt, maar met je gedrag maak je ook kleine enclaves, kleine oud-Zuidjes in Noord. Je moet je verhouden tot de buurt. Verhouden gaat over een omgeving waar je rekening mee moet houden: je buren groeten, naar de buurtsuper gaan om je boodschappen te doen, en je kinderen op school in de wijk te doen in plaats van naar een eliteschool verderop. En niet alleen nieuwkomers hebben een taak, ook mijn generatie moet niet zo vanzelfsprekend vertrekken. Wij moeten opstaan. We hoeven ons niet zomaar te laten verjagen.'