Het was een wending in de Amerikaanse presidentsverkiezingen, iets meer dan een week voordat de stembussen openden: FBI-directeur James Comey die in een brief zegt dat nieuwe e-mails van Hillary Clinton zijn opgedoken die 'relevant zijn voor het onderzoek'. Clinton heeft als minister van Buitenlandse Zaken een onbeveiligde privé-mailserver gebruikt, en dat is strafbaar.

Eerder juichten Trump-supporters hierover — lock her up! was een veel gescandeerde leuze - maar toen bleek dat het FBI-onderzoek weinig om het lijf had. Nu is er dus die nieuwe brief van Comey - een unicum. Hiermee breekt een overheidsorgaan met het beleid in verkiezingstijd niets te doen dat de verloop van de verkiezingen kan beïnvloeden. Maar waarom nu wel?

Niemand weet het. Maar het gevolg is dit: voor Amerikanen zijn de verkiezingen op 8 november een klassiek geval van tussen twee kwaden het minste kiezen. En hoe doe je dat?

Bijna alsof geroepen is er Designated Survivor. En dramaserie die een visie op een gedroomde commander-in-chief biedt, en die blijkt iemand te zijn die in álles de antithese van Donald Trump en Hillary Clinton is. De serie vertelt het verhaal waarin een nieuwe president in Het Witte Huis komt — zónder dat er een enkele stem uitgebracht wordt.

Tekst loopt door onder de video.

De reden hiervoor is bizar. Als de serie begint ligt het Capitool in puin na de ergste terreuraanslag sinds 11 september 2001. Alle leden van de Amerikaanse regering zijn omgekomen. Of toch niet: één minister heeft de enorme explosie overleefd.

Hij is de zogeheten designated survivor, een vooraf aangewezen kabinetslid dat volgens protocol - óók in het echt - naar een veilige locatie wordt gebracht wanneer de voltallige regering ergens aanwezig is, zoals tijdens de State of the Union. Dit zorgt ervoor dat de regering haar werk kan voortzetten in het geval van een catastrofale aanslag.

Dat is nu gebeurd, en die overlevende moet aan de slag als nieuwe president in gevaarlijke tijden. Maar president Tom Kirkman lijkt in eerste instantie totaal ongeschikt.

Een nerd: draagt een bril.

Geen politiek ambities: werd een dag voor de aanslag nog ontslagen uit zijn in Washington nietszeggende baan als adjunct-minister van volkshuisvesting.

Onzeker, ook wat betreft zijn gezin: een echtgenote die misschien wel vreemd gaat, en een tienerzoon die misschien wel aan de drugs is.

Kortom, een zachtaardige twijfelaar die liever dingen leest dan dingen doet. Die onder normale omstandigheden never nooit een kans zal maken op een politiek baantje met echte macht.

De reden hiervoor is tamelijk wrang, zo blijkt vlak na zijn inhuldiging terwijl het land in rep en roer is. President Kirkman toont zich een leider met - en dat kan toch echt niet in Washington - een diepe morele sensibiliteit.

Voorbeeld: wanneer FBI, CIA en het leger met informatie komen die erop duidt dat de dader van de aanslag zich in Algerije bevindt, moet president Kirkman besluiten of dit een inval door Navy Seals rechtvaardigt. Immers, dat betekent boots on the ground, Amerikaanse levens in gevaar.

En hij twijfelt — tot afschuw van de haviken in de situation room. Sterker, Kirkman is bang, je ziet zijn angst. En toch geeft hij het bevel: aanvallen.

De vraag in de verdere afleveringen van de serie zal zijn of Kirkman verleid wordt door het harde politieke spel zoals dat gespeeld wordt in Washington, getuige de FBI-brief over mogelijke strafbare feiten begaan door Hillary Clinton. Wat dat is toch echt een spel; er is er geen andere verklaring voor dat een overheidsorgaan zo'n statement naar buiten brengt vlak voor de verkiezingen.

Trump of Clinton — wat valt er dan nog te kiezen voor de Amerikanen? Wat voor leider hebben zij - en toch ook in hoge mate wij - nodig in deze tijden van verschuivende geopolitieke machtsverhoudingen?

In het licht hiervan vormt Designated Survivor een laboratorium waarin kijkers kunnen spelen met mogelijke antwoorden op onmogelijke vragen.

De uitkomst van het experimenteren is vooralsnog dit: president Kirkman, geen pussy grabber zoals Trump, geen gladde politicus zoals Clinton, maar een twijfelde everyman, de verpersoonlijking van menselijkheid en hoop in bange tijden. Maar hoe verwezenlijk je een verzonnen beeld in de echte werkelijkheid?

meer weten?

Bovenstaande tekst werd eerder uitgesproken door filmjournalist Gawie Keyser in Brainwash Radio, de verhalende nieuwsanalyse van Human op NPO Radio 1. Elke laatste maandag van de maand, 20:30 tot 21:30 uur. Ook beschikbaar als podcast.

Deze analyse van de Netflix-serie Designated Survivor werd in oktober 2016 uitgesproken door filmjournalist Gawie Keyser in Brainwash Radio, de maandelijkse nieuwsanalyse van Human. Het eerste seizoen van Designated Survivor werd - na een winterpauze - begin maart hervat. 

Een week later, twee dagen voor de presidentsverkiezingen in Amerika, verklaarde de FBI dat het hernieuwde onderzoek naar de e-mails van Hillary Clinton geen reden was om haar alsnog te vervolgen. Clinton was welliswaar onvoorzichtig geweest door een privé-server te gebruiken, maar onderzoek naar de inhoud van de mails bracht niets strafbaars aan het licht. Zie bijvoorbeeld dit stuk op de website van de NOS.