Woede, gal, geilheid en frustratie: dit krijgen vrouwelijke columnisten te verduren

Dagelijks ontvang ik de nieuwsbrief van Blendle, met een overzicht van krantenstukken die ik relevant zou kunnen vinden. Er werd een column aangeprezen met de tekst: 'Na het lezen van deze column, schaam je je om jezelf links te vinden', of iets in die trant. Het ging om een stuk van schrijver Herman Brusselmans. Doorgaans vind ik zijn columns leuk om te lezen, dus deze aanprijzing wekte mijn nieuwsgierigheid.

In zijn stuk schetste hij een beeld van hoe 'wij van links' veel te tolerant en aardig zijn geweest voor moslims. 'Wij van links' hebben ze vertroeteld, en daarmee zouden we ons eigen graf gegraven hebben. Er was iets in dat stuk dat me deed walgen. Die walging werd alleen maar groter toen ik zag dat de column al meer dan zevenhonderd hartjes had gekregen op Blendle. Hartjes, symbolen van liefde.

De tekst gaat verder onder de foto.

Dreigende teksten op Facebook. Verwensingen op social media komen vaak voor (foto: ANP, Robin van Lonkhuijsen).

Dit maakte mijn verontwaardiging nog groter. Wie waren al die mensen die zich herkenden in dat 'wij van links'? Doorgaans beschouw ik mijzelf als links, maar hier wilde ik niet bijhoren. Maar: wat kon ik doen?

Er is op Blendle geen mogelijkheid om te reageren, en er is ook geen gebroken hartje, dat je kunt aanklikken. Wat ik als daad van protest toen maar deed, is mijn geld terugvragen. 'Niet goed, geld terug', staat er in de linkerbovenhoek van de website van Blendle. Met een ferme tik klikte ik de knop aan. 'Waarom wil je je 29 cent terug?', verscheen er in beeld. Godsamme, het was maar 29 cent, maar goed, het ging hier om een daad van verzet.

Ik kon kiezen uit een paar opties om aan te geven waarom ik mijn geld terug wilde. Zo kon je aangeven dat je per ongeluk op het artikel geklikt had, dat het artikel te kort, of juist te lang was, dat het niet was wat je ervan verwacht had, enzovoorts. Vervolgens moest je opnieuw bevestigen dat je de 29 cent terug wilde hebben. Of, ik kon het ook 'laten zitten'. Hoe kleinzielig ik me inmiddels ook begon te voelen, ik wilde mijn geld terug. Het was de enige manier om direct uiting te geven aan mijn gevoel van walging.

Het deed me denken aan het volgende. We leven in een tijd waarin we direct kunnen reageren en bovendien in een tijd waarin we denken dat het goed is om vanuit onze gevoelens te reageren. Als je kijkt naar reacties onderaan artikelen op nieuwssites of online opiniepagina's, dan zijn dat over het algemeen geen weloverwegen meningen, maar onderbuiksentimenten. Afschuw, woede, gal, geilheid of frustratie, bijvoorbeeld.

Sinds de Verlichting, zo is de opvatting, scheiden we gevoelens en ratio. Wetenschap en opinie worden geleid door de ratio, niet door het gevoel. Maar, zo langzamerhand is dat onderscheid niet meer zo gemakkelijk te maken. Emoticons, hartjes, de lachende of huilende smileys, waarmee we gewend zijn te reageren, drukken emoties uit, geen meningen of genuanceerde gedachten.

Tekst loopt door onder de foto.

De vijf emoticons van Facebook (foto: ANP, Martijn Beekman).

Ik las een stuk in The Guardian, dat onderzoek heeft gedaan naar grove, emotionele reacties op artikelen op hun website. Van de tien auteurs die regelmatig voor The Guardian schrijven en die het meeste gal over zich heen krijgen, zijn er acht vrouwen. De twee mannen die veel hatelijke reacties te verduren krijgen, zijn donker. Dus: als je vrouw bent en je schrijft, heb je tachtig procent meer kans om hatelijke reacties te krijgen, dan als je een blanke man bent.

Begin zeventiende eeuw heeft de Franse filosoof René Descartes lichaam en geest gescheiden. Passies en gevoelens behoorden het lichaam toe, gedachten waren van de ziel. Eenzelfde scheiding werd lange tijd toegepast op mannen en vrouwen. Die laatste belichaamden gevoelens, mannen hadden de ratio in pacht. Kunnen we nu uit het onderzoek van The Guardian concluderen dat we nog steeds in dit hopeloos ouderwetse onderscheid vastzitten?

Filosoof en columniste Simone van Saarloos vertelde dat ze op haar stukken regelmatig reacties krijgt in de trant van: 'Daar moet een piemel in'. Zij wordt duidelijk niet aangevallen als denker of columnist, maar als vrouw. Niet op haar gedachten, maar op haar lichaam wordt gereageerd. Ook de donkere mannen die worden aangevallen voor hun columns, worden niet aangevallen op inhoud, maar op kleur.

Ik vermoed dat die grove, hatelijke reacties voornamelijk door mannen geplaatst worden. Daar zegt het onderzoek van The Guardian niets over. Hoe dan ook: ik voelde me na het lezen van dit onderzoek ineens een stuk minder kleinzielig om mijn actie op de website van Blendle. Het terugvragen van de 29 cent was eigenlijk zeer beschaafd.

Bovenstaande tekst werd eerder uitgesproken door Jannah Loontjens in Brainwash Radio, de verhalende nieuwsanalyse van Brainwash op NPO Radio 1. Elke laatste maandag van de maand, 20:30 tot 21:30 uur. Ook beschikbaar als podcast.