Lust en verlangen: zo maakt Eros zich van je meester

Seks, of we het nu wel doen of niet doen, het speelt een rol in ieders leven. Maar de manier waarop we naar seks kijken, en met onze seksuele gevoelens en behoeften omgaan, wordt bepaald doordat wij hier en nu leven. De 21ste eeuw in het Westen.

De podcast Bedvogels doorkruist tijd en ruimte op zoek naar de drijvende krachten achter onze beleving van seksualiteit in andere tijden en culturen. De meest herkenbare 'seksuele kracht' is misschien wel dat je je ineens overmeesterd kan voelen door lust. Je voelt je als het ware slachtoffer van je eigen verlangen.

Maar, wat gebeurt er dan eigenlijk precies? Voor belangrijke levensvragen zijn de oude Grieken altijd een goed beginpunt. Hoe gingen de Grieken in de Oudheid om met allesoverheersend verlangen?

In de Oudheid zei je: ja, ik ben door Amor geslagen. Amor is de Latijnse naam voor Eros. En ik ben nu smoorverliefd en ik moet en ik zal met dat meisje of die jongen naar bed, zegt classicus David Rijser.

Tekst loopt door onder het beeld.

De Grieken gaven hun verlangen een naam: Eros. Of Amor dus. Of: Cupido, dat mannetje met die vleugels en pijl en boog, die op alle valentijnskaarten staat. Wie is hij eigenlijk precies?

Eros betekent twee dingen: eros met een kleine letter betekent verliefdheid of verlangen, en Eros met een hoofdletter is de personificatie van dat verschijnsel in de vorm van dat godje, aldus classicus Adriaan Rademaker.

Eros is dus eigenlijk een soort van personificatie van het verlangen, voegt David Rijser daar aan toe.

Door de Grieken werd hij gezien als iets moois en tegelijkertijd als iets wat je volledig in zijn macht heeft. Eros is volgens de oude Grieken een oerdrift; geraakt zijn door Eros beschouwen zij als een ontoerekeningsvatbaarheidsverklaring. Hij geeft je enerzijds een kijkje in het goddelijke leven, maar anderzijds maakt hij je een slaaf.

Classicus David Rijser:
Het vervelende van die Eros is: hij maakt zich meester van jou, en dan ga je dingen doen die je niet wilt. Waar je eventueel later spijt van krijgt. Dus het maakt je wezenlijk onvrij. Het tot slaaf worden van een aandrang wordt door de Grieken ervaren als bedreigend voor de waardigheid van de nobele mens, die zichzelf onder controle moet houden.

Daar, tussen de controle over jezelf houden of verliezen, ligt de grens. En die moet je in de gaten houden. Het was binnen de levensvisie van de oude Grieken geen probleem om je door Eros te laten leiden, mits je er zelf bewust voor gekozen had om de controle helemaal los te laten. Voor de Grieken was de ratio, het verstand, immers het hoogste goed: zolang je bewust voor koos, was je nog vrij. En kon je waardig genieten.

Meer lust? Beluister aflevering 1 van Bedvogels. Daarin hoor je ook hoe Eros opereert: acteur Gijs Scholten van Aschat leest in deze aflevering passages voor uit Griekse mythes.

meer weten?

Wat kunnen we over onze huidige seksuele normen leren als we de geschiedenis induiken? De 7-delige podcastserie Bedvogels van Human neemt de luisteraar mee op seksuele ontdekkingsreis.

Vier programmamakers vinden antwoorden op vragen over seks in andere tijden en culturen, om te laten zien dat ons idee van 'normaal' precies dat is: een idee.

Bedvogels werd gemaakt door Gian van Grunsven (programmamaker Voorlichting voor Gevorderden), Judith Konijn (onderzoeksjournalist bij Human en historicus) en Cristel Sunter (radiomaker bij Human). Met co-presentatie van Botte Jellema.