Toen Zaïre Krieger met spoken word begon, was ze boos over van alles. Tot ze ontdekte dat er pijn, frustratie en wanhoop onder die boosheid zit, én een sprankje hoop. Dat arsenaal van emoties zet ze in om de wereld een stukje beter te maken. Afgelopen jaar was ze een van organisatoren van de Black Lives Matter-demonstraties en vertaalde ze het veelbesproken The Hill We Climb van Amanda Gorman. Aan de hand van muziek spreekt ze erover met Johan Fretz in de HUMAN-podcast Brainwash (abonneer je via Apple, Spotify, of RSS-feed). Dit is een verkorte weergave van het interview.

Bloei jij in deze tijd van isolatie op als schrijver, of juist niet?

'Dat is een lastige vraag. Ergens wel, want je wordt meer geconfronteerd met jezelf. Maar ergens ook niet, want ik ben een persoon die veel energie krijgt van andere mensen. Dat is nu natuurlijk minder. Gisteren heb ik de hele dag De Sims gespeeld en toen schaamde ik me aan het eind van de dag heel erg. Maar soms moet dat even.'

Is het nodig om af en toe een dag lang De Sims te spelen omdat je je in je werk zo engageert met de wereld?

'Ja, honderd procent. Als ik mijn sociale media open, dan zie ik eigenlijk alleen maar politieke dingen. Laatst was er bijvoorbeeld een video die heel vaak langskwam van een zwarte vrouw in Eindhoven die werd aangepakt door de politie. Ik dacht, hier wil ik iets over zeggen. Maar ik kan eigenlijk niets doen. Met die frustratie, of machteloosheid, ben ik een beetje klaar. Ik word zo vaak geconfronteerd met mijn eigen gebrek aan kansen in de wereld – die vrouw had ik kunnen zijn. Dus ja, dan ga ik soms lekker De Sims spelen.'

Ik denk dat spoken word een redding is. Omdat mensen dingen blijkbaar veel makkelijker aankunnen als je het gewoon laat rijmen.

Hoe maak je die afweging tussen je geestelijke gezondheid en je activisme?

'Dat bekijk ik per keer. In mijn werk, zeker als ik optreed of als ik schrijf, ben ik er natuurlijk constant bezig met dat activisme. Dus mijn vrije tijd moet ook echt mijn vrije tijd zijn. Ik heb gemerkt dat ik anders echt gek word.'

Schrijver Toni Morrison zei: 'Alle goede kunst is wonderschoon én politiek. Ik ben niet geïnteresseerd in kunst die niet in de wereld geworteld is.' Hoe zie jij dat?

'Het is fijn dat je Toni Morrison noemt. Zij zei ook dat racisme een afleiding is. Ik denk dat het heel erg nodig is dat ik me afvraag hoe ik ervoor kan zorgen dat mijn mensen meer kansen krijgen in deze wereld. Hoe zorg ik ervoor dat, zoals ik het zeg, iedereen eet? Dat niemand om mij heen hoeft te verkommeren. Het politieke systeem van racisme is een waarheid, maar het is ook een afleiding van alle mooie dingen die ik kan maken. Dus probeer ik me ermee bezig te houden, zonder me er te veel mee bezig te houden. Dat is heel paradoxaal.'

Hoe ga je om met de weerstand en de nare reacties die je ontvangt als je je online uitspreekt over racisme?

'Ik denk dat spoken word een redding is. Omdat mensen dingen blijkbaar veel makkelijker aankunnen als je het gewoon laat rijmen. Mensen luisteren sneller, horen meer en zijn veel sneller geraakt. Ze zijn veel minder geneigd om te zeggen: 'Jij vieze n-woord', of whatever. Ze zeggen: 'Ja, o ja, dat is wel mooi.' Ook hiphop is denk ik een belangrijke kunstvorm om het politieke te vertalen.'

Je hebt het gedicht The Hill We Climb vertaald, dat Amanda Gorman voordroeg bij de inauguratie van Joe Biden. Je kreeg de opdracht nadat er ophef was ontstaan over de eerste keuze voor de vertaler, dichter Marieke Lucas Rijneveld. De rel ontstond onder meer na een tweet van jou.

'Ik vroeg me op Twitter af, is het raar dat ik vind dat een zwarte, vrouwelijke spokenwordartiest dit zou moeten doen? Die zijn er genoeg. Ik stak het zo in omdat er in reactie op Amanda Gormans optreden veel mensen hadden gezegd dat het zo jammer is dat we in Nederland geen politiek geëngageerde spoken word hebben. Toen dacht ik: jongens, wat ben ik aan het doen? En Lisette Ma Neza, Babs Gons, en zoveel anderen.'

In de ophef werd ook gesuggereerd dat je vond dat een witte vertaler per definitie geen zwarte schrijver mag vertalen. Een reversed racism-argument dat je zelf niet maakte. Uiteindelijk kreeg jij de klus. Dat lijkt me best zwaar, na al dat gedoe.

'Vooral toen de vertaling eenmaal was verschenen, was het moeilijk. Iemand zei tegen mij: 'Je kunt een bingokaart erbij pakken van wat er gezegd zal worden en door wie.' Dat was inderdaad zo. Er zijn dingen gezegd als: het is een Google Translate-vertaling, ze is een excuus n-woord, Marieke zal wel gniffelen - dat is overigens niet zo, we kennen elkaar en zijn cool met elkaar - enzovoort. Het was heel heftig.'

Kun je wel blijven zien dat dit een belangrijke mijlpaal voor je is?

'Zeker, dat moet ook wel. Ik denk ook altijd aan wat ik later tegen mijn kinderen zal zeggen als ze vragen wat ik deed tijdens Black Lives Matter, een van de grootste movements van deze tijd. Dan kan ik zeggen: 'Ik was er, ik stond op de barricades. Ik heb mijn best gedaan, voor jullie.' Ik ben ook blessed. Mijn familie in de VS is supertrots dat hun cousin Gorman heeft vertaald! En ik heb er zo veel kansen door gekregen. Soms is de verleiding groot om afgeleid te worden door racisme, maar ik ben hier nog steeds van aan het genieten.'

Een van de nummers die Zaïre Krieger uitkoos voor de podcast is Alright van Kendrick Lamar. Een nummer over hoop. 'Als ik niet ergens hoop houd, dan moet ik stoppen. Elke keer als ik dit nummer hoor denk ik: ja man, het komt goed. Kendrick Lamar heeft een Pulitzer Prize gewonnen, een guy uit Compton! Dat is alsof Akwasi de P.C. Hooftprijs wint… Dat is echt een teken: it's going to be alright at the end of the day. Dat geeft me heel erg veel hoop.'