Cabaretier Pieter Derks: ik wil geen mannetje met een mening worden

Zoals veel beroepsgenoten wacht Derks tot hij weer het theater in mag, weer mag spelen. 'De eerste maanden had het nog wel iets moois. Vanuit mezelf had ik nooit zomaar een half jaar vrij genomen, dus wilde ik er ook van genieten. En ik ben liedjes uit mijn voorstellingen gaan opnemen met een bandje. Dat wilde ik al langer doen. Nu is het eindelijk gelukt.' Het album met die muziek moet binnenkort verschijnen.

Derks wordt geboren in Beuningen, vlakbij Nijmegen, in een 'vrij gemiddeld, doorsnee gezin'. Als kind droomt hij weg bij de muziek van Clouseau, een van de artiesten die hij uitgekozen heeft voor de podcast Brainwash. 'Die concerten, het optreden, de muziek, dat voelde ik wel toen. Dat ik daar iets mee wilde', zegt hij erover. 'Het gevoel dat er meer te beleven zou moeten zijn dan wat ik tot dan meemaakte.' Een gevoel dat er al jong is. Tijdens het toneeluurtje in groep vijf van de basisschool speelt Derks André van Duin na, en schijft liedjes in een boekje.

Via Van Duin komt hij terecht bij Herman Finkers en Youp van 't Hek. 'Finkers was de eerste die ik live zag in de schouwburg. Dat was een ervaring. Dat licht, die mensen, dat geroezemoes, de magie. Hij had de Vaalserberg op het decor laten nabouwen. Een groot spektakel. Wat moet het gaaf zijn om dat te doen, die mensen mee te nemen, te laten lachen. Dat was het moment waarop het voor mij duidelijk werd dat ik ook cabaret wilde gaan doen.'

Na de middelbare school, die Derks uitzoekt op weeksluitingen en theaterlessen, gaat hij naar de Koningstheateracademie in Den Bosch, om zijn cabaretdroom na te jagen. 'Ik heb nooit een plan B gemaakt, ik was vastberaden dat ik dit wilde.' In 2004 wint hij het Amsterdams Studenten Cabaret Festival en een jaar later de publieksprijs van de Wim Sonneveldprijs op het Amsterdams Kleinkunst Festival. Toch is het niet zo dat dat meteen volle zalen opleverde.

'In 2006 ging ik met mijn eerste voorstelling spelen. In kleine zalen, redelijk goed gevuld. Ik wilde veel spelen, zoveel mogelijk meters maken. Het ging best goed, maar in de jaren die volgden kwam er niet veel meer publiek op de voorstellingen af. Ik heb nooit gedacht aan stoppen, maar had wel het gevoel dat ik iets moest doen om meer mensen te bereiken. Zo gaat Derks op zoek naar nieuwe vormen. Wekelijks schrijft hij columns, die hij op YouTube zet. 'Zo kwam ik terecht bij NPO Radio 1. Mocht ik in de nacht columns voorlezen.'

Daarop volgde De Wereld Draait Door, een beslissend moment in zijn carrière, zegt Derks. 'Dat was ineens zo'n groot podium en zo'n moeilijke klus. Op vrijdag de week samenvatten in tweeënhalve minuut stand-upcomedy. In een televisiestudio. Het was zoeken naar een vorm die werkte.' Lachend: 'Ik ben nog wel eens gebeld door de redactie met de vraag of er die week wat meer grappen in mochten.' Toch geeft Derks opnieuw niet op. 'Als ik mensen wilde bereiken, was dit de manier. Ik geloofde ook wel dat het bij me paste, omdat ik al met de actualiteit bezig was. En ik wilde voorkomen dat ik mezelf over twintig jaar voor mijn kop zou slaan. Zo van: had ik maar.'

En publiek bereiken doet hij. 'In de twee jaar dat ik De Wereld Draait Door heb gedaan, liepen de zalen wel vol, ja.' Vorig jaar zou hij met Voor wat het waard is in Carré staan. Een droom die uitkwam, maar waar tijdelijk een streep doorheen ging door corona. 'In mijn voorstellingen probeer ik een beetje aan te voelen welke kant het opgaat in de wereld. Wat zijn de thema's die urgent worden, zijn en blijven? In mijn columns zou ik het bijvoorbeeld hebben over de toeslagenaffaire en wat er allemaal mis is gegaan, in een voorstelling gaat het over de mentaliteit dat iemand die onderaan de ladder terecht is gekomen, daar zelf schuld aan heeft. Over het idee dat je dan maar harder had moeten werken om niet in de problemen te komen.'

En corona of niet, die columns gaan gewoon door. Wekelijks laat Derks zijn licht schijnen op de actualiteit, als 'druktemaker' bij De Nieuws BV op NPO Radio 1. 'Er zijn weken waarin iets heel groot nieuws is, waar ik het dan eigenlijk over moet hebben, maar dat het me niet zoveel interesseert. Ik vind het ook wel steeds leuker te worden om zelf dingen te agenderen. Om niet achter een minister aan te hobbelen, niet op de grote hoop met meningen terecht te komen. Ik heb me ook voorgenomen om iets persoonlijks in de columns te vertellen. Iets dat echt waar is, waarmee ik dan een andere draai aan het nieuws wil geven. Ik wil er iets van mezelf in stoppen, om te voorkomen dat ik een mannetje met een mening word.'

Over de vraag wanneer een column geslaagd is, hoeft Derks niet lang na te denken. 'Laatst kwam een column via mijn schoonmoeder weer bij mij terug. Zij had hem via een WhatsApp-groepje doorgestuurd gekregen.' Lachend: 'Dan heb ik blijkbaar een toon gevonden die zich zelfs via WhatsApp laat verspreiden. Maar een column is vooral geslaagd als ik niet te stellig ben. Als ik dat wel ben, heb ik na afloop toch vaak een beetje een onrustig gevoel. Een beetje spijt ook wel, dat ik me een dag later afvraag of ik er nog wel zo over denk. Vaak vind ik er dan toch iets anders van. Zonder stelligheid, maar met relativering en lucht iets zeggen. Dat is de kunst.'