Zelden was er zo'n ophef over een nieuwe film. Zo ongeveer de hele wereld praat over Mother! van de Amerikaanse regisseur Darren Aronofsky. Het gaat over een vrouw die niet genoeg liefde krijgt van haar man.

De ophef is bijna ongekend, de film zou 'ongrijpbaar' zijn. En mensen zijn woedend, omdat de kijkers blijkbaar op basis van de trailer — en van het feit dat de hoofdrolspeler de populaire actrice Jennifer Lawrence is — een 'lekkere horrorfilm' hadden verwacht.

Dat laatste maakte ik zelf mee toen ik Mother! ging kijken in een moderne bioscoop die in mijn woonplaats Alkmaar erg in trek is bij de jeugd. Voor mij zaten drie jongens. Tijdens de film raakten zij op een gegeven moment zo verveeld dat ze maar op hun telefoons gingen kijken.

Deze week verschenen grote stukken op de kunstpagina's van kranten waarin de film uitgebreid wordt geanalyseerd. Maar vooral ook de reacties van het publiek komen onder het vergrootglas.

De tekst gaat verder onder de video.

De trailer van Mother!

Inzet van de discussies zijn: wat betekent het verhaal in hemelsnaam? En: hoe heb ik me zo kunnen laten bedotten dat ik een kaartje heb gekocht en naar de bioscoopzaal ben gegaan?

Wat is er dan aan de hand in Mother!?

Volgens mij gaat het om betekenis: wat de film zelf betekent, maar óók de fundamentele vraag of ik de betekenis van mijn eigen leven zelf in de hand heb.

In het verhaal speelt de beeldschone Jennifer Lawrence de rol van de vriendin van een dichter (Javier Bardem). Ze wonen in een prachtig huis ergens in een bosrijk gebied. Twee vreemdelingen arriveren: een oudere man en zijn verleidelijke vrouw.

Probleem is dat de bezoekers weigeren te vertrekken, zélfs wanneer hun zonen arriveren en er een moord plaatsvindt. Ook blijkt dat het huis bovennatuurlijke trekjes vertoont die op de een of andere manier gekoppeld zijn aan Lawrence's broze mentale staat. (Kort gezegd, ze wordt gek van haar man.)

De tekst gaat verder onder de foto.

© Brainwash

Actrice Jennifer Lawrence op de rode loper bij de premiere van Mother! (foto: EPA, Andy Rain).

In de tweede helft van de film is zij in verwachting. Meer mensen arriveren in het huis. En weigeren weer te vertrekken, zelfs wanneer het kindje geboren wordt.

De film sluit af met chaos. Apocalyptische gebeurtenissen spelen zich in het huis af; en het kind wordt door de massa verscheurd en verorberd.

Dus, heel erg ingewikkeld allemaal. Maar als je nu eens niet afhaakt, kom je veel tegen.

Want wat zien we? In eerste instantie de Bijbel:

  • de Schepping;
  • de zondeval;
  • de eerste misdaad (Cain en Abel);
  • de verspreiding van kinderen van Adam en Eva over de aarde;
  • de vernietiging en heropbouw van de aarde (de zondvloed);
  • de kruisiging; en
  • tenslotte de voorspellingen over het Einde der Tijden in Openbaringen

We zien nog iets, en dít is denk ik de bron van de woede onder de mensen over deze film. We zien een Schepper — de dichter, Him geheten, met een hoofdletter H — die álles bepaalt. Zijn vriendin (de moeder, 'oermoeder') is als klei in zijn handen. Hier is overigens nog iets dat wringt bij sommige boze mensen, en dat is het beeld van de onderdanige vrouw die alleen maar in dienst staat van een man die creatief bezig is.

Omdat het perspectief in de film dwingend dat van de moeder is (het filmische equivalent van de ik-verteller uit de literatuur) overkomt dat lot óók ons, de kijkers. Ook wij zijn dus gemaakt, ook wij worden gecontroleerd. Wat onverteerbaar is: het idee dat ons leven niet óns leven is, maar het gevolg van de grillen van een schepper — van God.

Tenslotte komt er nog een waarheid naar boven, wat eveneens een zenuw raakt bij de kijkers. Want met 'Mother!' (zie ook het uitroepteken) bedoelt Aronofsky ook, jawel, 'moeder aarde'.

En dát verandert het hele verhaal weer. Want dán bepalen 'we' wél alles, in die zin dat de mens zelf een soort vernietigende god is — die de oerschepping, moeder aarde, ten gronde richt met sadistisch gedrag.

Met welke lezing je ook meegaat, Mother! ís inderdaad erg (uitroepteken) om te zien. En misschien nog het beste terug te brengen naar de kleinst mogelijke betekenis: het lot van die vrouw, Mother. De horror… van te weinig liefde.

meer weten?

Bovenstaande tekst werd eerder uitgesproken door Gawie Keyser in Brainwash Radio, de verhalende nieuwsanalyse van Brainwash op NPO Radio 1. Elke laatste maandag van de maand, 20:30 tot 21:30 uur. Ook beschikbaar als podcast.