Drie Nederlandse topambtenaren gebruikten gemeentegeld om hun medewerkers min of meer gedwongen cursussen te laten volgen bij een organisatie genaamd 'Avatar'. Zelf zijn deze topambtenaren zogeheten wizards — het hoogst haalbare binnen Avatar. De ambtenaren worden er niet alleen van beschuldigd gemeentegeld te hebben besteed aan een organisatie die over het algemeen wordt beschouwd als een sekte, maar ook van het doorschuiven van baantjes aan andere leden en het volledig vermengen van hun rol als werkgever en 'therapeut'.

Avatar is een bedenksel van de Amerikaan Harry Palmer, die in de jaren 70 en 80 een Scientologycentrum leidde. Het Avatar-gedachtegoed is een soort mix van Scientology, new-age en hindoeïsme. Het doel is een 'verlichte, planetaire samenleving' creëren, alsook wereldvrede en het uitdrijven van zielen van overledenen. Palmer gelooft bovendien dat de aarde is gekoloniseerd door buitenaardse wezens.

Het klinkt allemaal als kinderlijke sci-fi fantasie met een vleugje messianisme, en het is moeilijk voorstelbaar dat dit soort 'ideeën' door wie dan ook serieus wordt genomen. Over buitenaardse wezens en exorcisme is dan ook niks te vinden op de website van Avatar zelf — een website die er overigens uitziet alsof hij in elkaar geknutseld is door een hobbyist met te veel tijd en een voorliefde voor lavendel. In plaats daarvan veel wollige, abstracte taal over verlichting, 'zelfempowerment' en vrije wil.

De tekst loopt door onder de foto.

© Brainwash

Foto: H. Heyerlein.

'Avatar,' lees ik bijvoorbeeld, 'helpt je om te onderzoeken wat er achter de schermen van je bestaan gaande is en te ontdekken welke niet-onderzochte, onbewust aanwezige overtuigingen je leven maken tot wat het is'.

Het onbewuste nemen ze van Freud, de verantwoordelijkheid om er zelf wat van te maken van Sartre, de magie van Walt Disney. Wat ik interessant vind aan deze cult, is, naast het schaamteloos recyclen en simplificeren van complexe filosofieën, het eveneens schaamteloos commerciële ervan. Die commercialisering was natuurlijk ook al aanwezig bij een beweging als de Bhagwan, en al helemaal bij Scientology, maar Avatar probeert zich, in elk geval voor de buitenwereld, helemaal te distantiëren van het religieuze en ideologische aspect.

Op de vraag wat Avatar is, valt het volgende antwoord te lezen: 'Het is een duidelijke en eenvoudige cursus voor zelfontwikkeling die niet gebukt gaat onder overtuigingen, lidmaatschap van een sekte of quasi-religieuze rituelen.' Daaronder staan de prijzen van de eerste drie cursussen vermeld. Er is 'geen verering of verafgoding of bewondering [nodig], maar alleen geld'.

Een cult als cursus, met volgelingen als cursisten, die eenvoudigweg betalen met geld om te worden ingewijd in de geheimen van zelfverlossing. Dit seculiere, individualistische en hyperkapitalistische sausje — ook al wel te zien bij bijvoorbeeld Landmark in de jaren 90 — past naadloos bij de managementtaal van de 21ste eeuw. In plaats van één leider, kan het gedachtegoed worden verspreid door allerhande leiders, in de bedrijfswereld, bijvoorbeeld, of het onderwijs, of de Nederlandse overheid. Het verdienmodel lijkt uitstekend — nu alleen nog even investeren in een nieuwe website.