Er valt ontzettend veel over Donald Trump te zeggen, maar ik wil het vooral hebben over de manier waarop hij met de waarheid omgaat. Er stond onlangs een mooi artikel in de Volkskrant waarin de vijf presidentskandidaten op een rijtje gezet werden, en je ziet dat er steeds meer onwaarheden verkondigd worden tijdens de campagnes.

Trump spant de kroon. Van alles dat hij beweert, is ongeveer twintig procent waar, grotendeels waar of half waar. Tachtig procent is onwaar, grotendeels onwaar of zelfs een aperte leugen. Tachtig procent!

Tekst loopt door onder de afbeelding.

© Brainwash

Lie Lie Land, een afbeelding van Trump en de Britse premier Theresa May, die een scène uit de film La La Land uitbeelden.

Die cijfers doen me denken aan de jaren 80, toen ik studeerde aan de Universiteit van Amsterdam en lessen kreeg in de postmoderne filosofie. Ik was gevoelig voor die lessen. Ik dacht namelijk dat er zoiets bestond als de waarheid. Kort door de bocht gezegd, stellen de postmodernisten dat het begrip waarheid zeer problematisch is. Dat die massieve waarheidsclaim van de wetenschap nergens op slaat. Dat de wereld eigenlijk 'onkenbaar' is, dat 'ie niet bestaat, behalve in verhalen.

Ik heb het dan over Franse filosofen als Jean-François Lyotard en Jacques Derrida, de Amerikaan Richard Rorty, en ook de Oostenrijker Ludwig Wittgenstein. Derrida zei bijvoorbeeld dat er niets is buiten de tekst. Wittgenstein werd aangehaald: 'De grenzen van mijn taal zijn de grenzen van mijn wereld'. Alles is een taalspel, is de centrale gedachte. We leven allemaal in verschillende werkelijkheden, en zijn opgesloten in dat taalspel. Discours, noemen de Fransen dat.

Ik was daar gevoelig voor, ik vond dat spannend. Het had ook wel iets frivools, het ging immers om een spel. Ik leerde dat spel toe te passen op romans van schrijvers als de Rus Vladimir Nabokov, of de Amerikaan Donald DeLillo, maar het had voor mij gevoel geen betrekking op de werkelijkheid. En nu is de werkelijkheid plotseling conform de postmoderne filosofie geworden. De academische discussie uit de jaren 80 is akelig werkelijkheid geworden.

meer weten?

Bovenstaande tekst werd eerder uitgesproken door Xandra Schutte in Brainwash Radio, de verhalende nieuwsanalyse van Human op NPO Radio 1. Elke laatste maandag van de maand, 20:30 tot 21:30 uur. Ook beschikbaar als podcast.

Meer over dit onderwerp? Lees ook deze bijdrage van filosoof Arjen Kleinherenbrink, die beweert dat postmoderne filosofen je juist helpen feit en fictie uit elkaar te houden.

Deze bijdrage werd in februari 2016 uitgesproken door hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer Xandra Schutte in Brainwash Radio van Human. Op dat moment waren er nog vijf kandidaten in de running om namens hun partij deel te nemen aan de presidentsverkiezingen. Voor de Republikeinen waren dat Ted Cruz, Donald Trump en Jon Kasich, bij de Democraten waren het Hillary Clinton en Bernie Sanders.