Zo ziet de nieuwe wereldorde eruit

Wat zeggen handelsbetrekkingen over veranderende geopolitiek wereldwijd? Als we kijken naar de handelsblokken, waar het Westen een rol in speelt, dan zie je dat een aantal daarvan flink onder druk is komen te staan. Het Westen is niet langer een eenduidig handelde eenheid.

Denk aan de Nederlandse rol in het associatieverdrag met Oekraïne. Denk aan de rol van Wallonië rond het handelsverdrag met Canada. En denk, natuurlijk, aan TTIP. Het Trans-Atlantisch handelsverdrag, dat al tijden controversieel is, en nu ook op weerstand van landen als Frankrijk en Duitsland kan rekenen.

We zien dat een aantal Trans-Atlantische handelsblokken behoorlijk onder druk staat, en daar is in de media ook veel aandacht voor geweest. Wat ik interessanter vind, is om ook te kijken naar wat er gebeurt in andere delen van de wereld.

Ik denk dan aan Azië, want ook daar veranderen de handelsverhoudingen. Neem de Filipijnse president Rodrigo Duterte, op z'n zachtst gezegd een bijzondere man. Het land werkte een tijd als een soort democratie, maar Duterte lijkt heimwee te hebben naar de dictatoriale tijd van Ferdinand Marcos. Compleet met doodseskaders die worden opgericht om criminele drugsbendes aan te pakken.

Hij doet controversiële uitspraken, noemde president Barack Obama een hoerenzoon. Dat hoort bij zijn stijl. Belangrijk om op te merken: de Filipijnen zijn al heel lang een kernlid van een wereldwijde Amerikaanse Alliantie, een belangrijk veiligheidsverdrag. Vorige week was Duterte in China, en stelde hij voor dat de Filipijnen beter met China en misschien zelfs met Rusland in zee kunnen gaan.

Tekst loopt door onder de video.

Ook riep hij op om alle Amerikaanse troepen uit het land te verdrijven. Dat is een voorbeeld van een raar soort geopolitieke verschuiving. Het is een hele duurzame relatie die verandert. En de Filipijnen zijn niet het enige voorbeeld.

Tekst loopt door onder de afbeelding.

De Filipijnse president Duterte aanboort van een Chinees schip vanwege de militaire samenwerking tussen de Filipijnen en China.

Denk ook aan Rusland, dat diplomatiek heel actief is in Azië. Het heeft onlangs een grote hoeveelheid wapens aan India verkocht. Ook is het de banden met Japan aan het aanhalen. Wat bijzonder is, want deze landen hebben sinds de Tweede Wereldoorlog nog geen vrede getekend met elkaar. Mede omwille van een aantal eilanden waar ze een conflict om hebben. Rusland lijkt nu afspraken te willen maken met Japan over die eilanden, om zo de betrekking te verbeteren.

Wat al die voorbeelden voor mij laten zien, is dat er in Azië een nieuwe politieke realiteit is ontstaan. En ik denk dat wij daar in de toekomst ook mee te maken gaan krijgen. Niet langer worden de Verenigde Staten en China als de twee dominante grootmachten gezien.

Niet langer is de een goed en de ander het kwaad, zoals sinds de Koude Oorlog de opvatting was. Zowel China als de VS worden gezien als belangrijke landen en elk land probeert een soort driehoeksrelatie te creëren. Met zichzelf in het midden en zowel de VS als de Chinezen aan de andere kant. Om te proberen om van beide andere landen zoveel mogelijk voordeel te krijgen. Dat is wat je Duterte ook ziet doen.

Hij zal niet breken met de VS, maar wil een betere deal, zoals hij vorige week ook in een interview op Al Jazeera zei. En Rusland doet hetzelfde. Het land is klassiek verbonden met China en merkt ook hoe afhankelijk het is van China. Juist nu Rusland door het Westen in het nauw wordt gedreven, zoekt het relaties met India en Japan.

Bovenstaande tekst werd eerder uitgesproken door filosoof en politicoloog Haroon Sheikh in Brainwash Radio, de verhalende nieuwsanalyse van Human op NPO Radio 1. Elke laatste maandag van de maand, 20:30 tot 21:30 uur. Ook beschikbaar als podcast.