Vrouwenrechten staan wereldwijd onder druk, ziet sociaal ondernemer en activist Devika Partiman. Als Partiman onrecht ziet, ontvlamt ze niet in woede, maar in strijdlust. En dat gebruikt ze om concrete maatschappelijke veranderingen tot stand te brengen, zoals met Stem op een Vrouw. Aan de hand van muziek spreekt ze met Johan Fretz in de HUMAN-podcast Brainwash (abonneer je via Apple, Spotify, of RSS-feed).


Het is tijdens een verkiezingsfeest in de nacht van 8 op 9 november in 2016 dat het politiek activisme bij Partiman wordt aangewakkerd. Althans, het had een feest moeten worden. De avond eindigt in tranen als Donald Trump verkozen wordt tot president van Amerika. 'Ik kan me dat nog heel goed herinneren. Het was een lange nacht, je drinkt een borrel. Die combinatie maakte dat ik huilend vertrokken ben. Wat ik heel erg vond, is hoe Trumps campagne, zijn persoonlijkheid en zijn verhalen gestoeld waren op witheid, op racisme. Er liep een verkrachtingszaak tegen hem, hij liet zich tijdens zijn verkiezingscampagne herhaaldelijk racistisch uit. En dat dat dan beloond wordt.'

Mensen hebben vaak het idee dat activisten boos zijn, dat ze dingen stuk willen maken. Maar mensen die de wereld willen veranderen, die doen dat uit liefde.

Vreemd is het activisme haar niet in 2016. Partiman is dan al actief in de antiracismebeweging en bij Zwarte Piet is Racisme. 'De verkiezing van Trump liet zo duidelijk zien waar ik al langer bang voor was. De toename van ongelijkheid, de achterstelde maatschappelijke positie van mensen van kleur.' Er is werk aan de winkel, realiseert ze zich, ook hier. Tijdens een vakantie in Suriname valt haar oog in een museum op een flyer van een vrouwenorganisatie: 'Stem op een vrouw, stond erop, een campagne die ze daar in de jaren 90 hadden gehad om mensen erop te wijzen dat vrouwen zwaar ondergerepresenteerd waren in het parlement.'

Het idee laat haar niet meer los. 'Terug in Nederland heb ik een groepje van tien, vijftien vrienden, collega's en kennissen om me heen verzameld. Allemaal mensen die voelden dat dit onderwerp ook bij ons leefde. We wisten dat we vaart moesten maken, want de Tweede Kamerverkiezingen kwamen eraan. Zo zijn we aan de slag gegaan.' Het is het ontstaan van de Nederlandse variant van Stem op een Vrouw. Ook hier met als doel om mensen aan te sporen om strategisch te stemmen, om zo meer vrouwen in de Kamer te krijgen. 'We proberen mensen niet te overtuigen om op een vrouw te stemmen, we focussen ons op de groep die dat al doet, maar daarin nog winst kan behalen. Wat je veel ziet is dat er vooral gestemd worden op de hoogst genoteerde vrouw. Dat is symbolisch heel leuk, maar die wordt vaak al verkozen. Je kunt beter kijken wie er wat lager staat en proberen om haar met voorkeursstemmen te verkiezen. Vaak is dat ten koste van een man.'

Een van de nummers die Devika heeft uitgekozen voor de podcast Brainwash, is Fuck You, van Lilly Allen. 'Dat nummer vertegenwoordigt voor mij iets dat we veel meer zouden moeten doen. Tegen sommige meningen, sommige politieke partijen, sommige standpunten moeten we gewoon 'fuck you' zeggen. We moeten stoppen met doen alsof alle opvattingen even zwaar wegen, of dat alles een discussie moet zijn.' Er zou geen plek moeten zijn voor discriminatie, racisme of het ontmenselijken van anderen, stelt Partiman. 'Je mag het wel denken, en je mag het laten horen, maar plaats er dan kritische noten bij. Zeg dan ook dat het ondemocratisch is, of ingaat tegen de grondwet en mensenrechtenverdragen. We moeten laten zien dat sommige opvattingen niet oké zijn.'

Het lijkt soms een spagaat, waarin Partiman verkeert: haar strijd tegen racisme en aan de andere kant haar werk voor Stem op een Vrouw, waarmee ze dus meer vrouwen in de politiek probeert te krijgen. Ook als die vrouwen bij de PVV of FVD op de lijst staan. 'Voor mij is het duidelijk. Ik ben Devika en als privépersoon zeg ik alles wat ik wil. Daarnaast heb ik een stichting waarmee we zoveel mogelijk mensen willen aanspreken en uitleggen hoe belangrijk representatie is, en waarvoor we een strategische keuze maken. Overigens is het ook niet zo dat linkse partijen het vanzelfsprekend goed doen, wat betreft vrouwenparticipatie. Voor de PvdA is het al langer een thema, maar GroenLinks is bijvoorbeeld relatief new to the party. Dat geldt ook voor andere partijen, voor de hele samenleving eigenlijk. De afgelopen tien jaar voerden we gesprekken die we eerder niet hadden.'

Het maakt Partiman hoopvol, nu er volgende maand opnieuw Tweede Kamerverkiezingen aankomen. 'Er is progressie. We hebben meer vrouwelijke lijsttrekkers dan ooit. Op veel kieslijsten staan meer vrouwen en meer mensen van kleur dan ooit. Je ziet dat besef van het belang daarvan indaalt. Het besef ook dat het belangrijk is om niet alleen maar hoogopgeleide mensen op de lijst te hebben. Er is zeker groei. Toch zie je ook dat de partijen die nu het grootst zijn, de VVD en de PVV, achterblijven. Die hebben procentueel gezien de minste vrouwen op de lijst. Daar is nog het werk te doen.'

Een andere plaat die Partiman gekozen heeft, is What A Wonderful World van Louis Armstrong. 'Mijn collega Jerry Afriyie van Zwarte Piet is Racisme zegt dat mensen vaak het idee hebben dat activisten boos zijn, dat ze dingen stuk willen maken. Maar mensen die de wereld willen veranderen, doen dat uit liefde. Uit liefde voor de wereld, uit liefde voor hoe mooi alles om ons heen is. Dit nummer van Louis Armstrong, daar zit dat gevoel zo mooi in.'