Shirin Musa: we sluiten de ogen voor de mishandeling van talloze vrouwen in Nederland

Tijdens de coronacrisis heeft de hele samenleving meegemaakt wat het is om in lockdown te leven. Voor even. Shirin Musa kent talloze vrouwen die in permanente lockdown leven, die opgesloten zitten in huis en geen kant op kunnen. Een van de zaken waar Musa zich voor inzet, is die van een Pakistaanse vrouw die naar Nederland kwam als huwelijksmigrant. Zij trouwde met een Nederlands-Pakistaanse man, en werd zijn de achtste vrouw. Daar kwam ze pas achter toen ze met haar vier dochters in Nederland aankwam. 'Zij werd meteen vanaf het vliegveld thuis opgesloten', vertelt Musa in Brainwash Zomerradio. 'Haar man zei tegen haar: 'Dit is het huis waarin je mag wonen, en je gaat niet naar buiten.''

De vrouw werd mishandeld, en haar dochters bang gemaakt. Wat in huis gebeurt mag aan niemand verteld worden. 'Zij hebben maandenlang terreur meegemaakt', zegt Musa. Er is met een mes in haar arm gesneden, en haar man ging door het lint als ze de buurvrouw op de trap groette. Ze mocht haar jongste dochter niet meer knuffelen. 'Haar dochters vroegen om hulp, want die moesten naar school omdat ze minderjarig waren, maar de schoolleiding en een maatschappelijk werker grepen niet in. Haar schoonfamilie had haar verteld dat ze in contact stond met de politie, dus die durfde ze niet te bellen uit angst dat ze niet aan haar kant zouden staan. In haar land van herkomst is politie niet betrouwbaar en kan omgekocht worden, dus dat geloofde ze. Uiteindelijk konden ze ontsnappen doordat een klasgenootje hen overtuigde dat je de politie in Nederland wel kan vertrouwen.'

De situatie van deze vrouwen noemen we gedwongen isolement, en deze vrouwen worden 'verborgen vrouwen' genoemd, legt Musa uit. Vrouwen mogen niet naar buiten, moeten gedwongen huishoudelijk werk verrichten, worden verkracht. Veel vrouwen weten niet dat dit niet mag, omdat ze vaak niet bekend zijn met de regelgeving in Nederland. 'Vrouwen worden ook nog eens bestolen, want het goud dat vrouwen uit Arabische of Aziatische landen van hun ouders meekrijgen, wordt afgepakt door de schoonfamilie, die het 'wel even in de kluis leggen'. Ze hebben dus geen financiële middelen, spreken de taal niet, hebben geen bankrekening, weten de weg niet in het land. Wat we vaak meemaken is dat vrouwen de left-overs van de rest van de familie krijgen, of helemaal geen eten krijgen.'

De cijfers over om hoeveel vrouwen het gaat, zijn niet exact te geven, maar het gaat om aanzienlijke aantallen, volgens Musa. 'In Rotterdam is er een voorzichtige schatting dat het om 20% van de huwelijksmigranten gaat. Maar dit komt ook voor in gemeenschappen waar de meisjes hier geboren zijn. Jonge meisjes die voortdurend gecontroleerd worden door hun eigen familie, en geïsoleerd worden. Maar we vragen extra aandacht voor de huwelijksmigranten, omdat zij in alle opzichten afhankelijk zijn. Vorig jaar werd in Hendrik-Ido-Ambacht een vrouw van 23, Negar, om het leven gebracht door haar man. In 2015 werd Yasmeen levenloos gevonden in Drenthe.'

Voordat de mishandeling van deze vrouwen zo uit de hand liep dat zij het leven verloren, waren er verschillende partijen in hun omgeving van op de hoogte, zegt Musa. 'Maar het wordt als een echtelijk probleem gezien. Als wij met vrouwen naar de politie gaan, dan zeggen ze: 'Dit is gewoon een ruzie tussen jou en je man. Dan zeg je toch dat je niet schoon gaat maken?' Maar waar het juridisch om gaat, is dat het uitbuiting en slavernij is. Je kan het zien als vrijheidberoving of huiselijk geweld als je thuis wordt opgesloten, maar uitbuiting en slavernij valt onder het artikel van mensenhandel. Juristen zijn het met ons van Femmes for Freedom eens dat het mensenhandel is, maar zo wordt het niet erkend in de wet.'

Daarom maakt Musa zich hard voor de erkenning van huwelijkse uitbuiting binnen het mensenhandelartikel, zoals dat in het verleden ook gebeurd is met verkrachting binnen het huwelijk. 'Dat werd vroeger ook niet als verkrachting gezien, omdat de opvatting was dat het binnen het huwelijk niet mogelijk was om verkracht te worden. Want je bent getrouwd, dus kan je niet verkracht worden.'

Ondanks de aandacht die er dankzij de Black Lives Matter-beweging is voor onrecht tegen mensen van kleur, komen de verhalen van deze vrouwen van kleur nog steeds nauwelijks voor het voetlicht. 'We hebben allemaal de lockdown meegemaakt, en ons gerealiseerd hoezeer wij van de vrijheid houden, van de frisse lucht en van het ontmoeten van andere mensen, en deze vrouwen leven in permanente lockdown, zegt Musa. 'Toch vinden nieuwsredacties het lastig er aandacht aan te besteden, omdat ze het zich moeilijk voor kunnen stellen. Deze vrouwen staan niet massaal te protesteren op de Dam. En zij kunnen niet zomaar hun verhaal doen in de media, omdat zij kinderen hebben die ze willen beschermen, of omdat zij verstopt moeten zitten doordat ze familie achter zich aan hebben. Deze vrouwen bestaan, en het zijn er veel, maar je ziet ze niet.'

Als het gaat om het geweld tegen vrouwen met een migratie-achtergrond, denkt men dat het alleen in ontwikkelingslanden gebeurt, merkt Musa op. 'Men denkt: wij leven in een welvarend land waar wij op papier gelijke rechten hebben. De anti-racismebeweging, die ik van harte steun, gaat alleen over racisme tegen zwarte mensen. Mensen die afstammelingen zijn van slaven en het koloniale verleden van Nederland. Dit verhaal past daar niet in en wordt daarom niet belicht. Als het om emancipatie gaat is het ieder voor zich.'

Neem de recente historische overwinning in de rechtbank die mede dankzij Musa werd geboekt, maar waar ze niet voor uitgenodigd aan talkshowtafels, en alleen De Telegraaf over schreef. In juni won het Openbaar Ministerie de zaak tegen de prediker van de As Soennah Moskee in Den Haag, die genitale verminking heeft aanbevolen. Shirin Musa organiseerde met Femmes voor Freedom een aangifte-actie, waarbij meer dan 130 personen aangifte deden. De rechter oordeelde dat zijn uitspraken niet onder de vrijheid van godsdienst vallen, en hij heeft een werkstraf van 80 uur gekregen.

Volgens Musa is het een grote overwinning van de rechten van vrouwen dat de rechtbank oordeelde dat 'in dit geval het recht op vrijheid van godsdienst en meningsuiting niet kan opwegen tegen het recht van vrouwen op bescherming tegen geweld en discriminatie.' Musa vertelt dat de rechter tijdens het uitspreken van het vonnis specifiek noemde dat het recht op bescherming tegen geweld van moslimvrouwen belangrijker is dan het recht op vrijheid van meningsuiting van personen die genitale verminking prediken. 'Dit is rechtsgeschiedenis, en vrouwengeschiedenis, als je het mij vraagt. Met deze uitspraak kunnen we ook met andere zaken aan de slag. En ook hier gaat het om vrouwen met een kleur: Somalische, Soedanese en Eritrese vrouwen. Als het om emancipatie gaat is het persoonlijke, dat wat je zelf ervaart, altijd politiek.' En daar blijft ze voor strijden.

Als het om het recht op zelfbeschikking gaat, is Madonna een voorbeeld voor Musa. Madonna is een symbool voor het feminisme en de strijd tegen het patriarchaat. Zij heeft lak aan alle regels. In Papa don't preach vertelt zij haar vader dat zij zelf over haar eigen lichaam wil beschikken en zij de keuze maakt om haar kind te houden. Tienerzwangerschap was een groot taboe, en ongehuwd een kind krijgen was in de ogen van de katholieke kerk onacceptabel. Dat je volledig over je eigen lijf en leven beschikt is voor Musa een cruciaal recht. Dat gaat over het recht om seks te hebben voor het huwelijk, of solo binnen het huwelijk. Ook het recht om te geloven, het recht om anders te geloven, en het recht om te twijfelen valt daaronder. Voor Musa staat de eigen keuze van vrouwen altijd voorop, ongeacht welke keuze dat is.