Waar is de vangrail van onze maatschappij? Dat vraagt strafrechtadvocaat Natacha Harlequin zich af, nu ze steeds vaker cliënten met complexe gedragsproblemen ziet. Harlequin verdedigt verdachten van moord tot terrorisme en verkrachtings- tot drugszaken. Haar kantoor verdedigt momenteel één van de twee verdachten in de zaak Derk Wiersum, en meerdere verdachten in diverse complexe liquidatiezaken. Aan de hand van muziek spreekt ze erover met Floortje Smit in het HUMAN-programma Brainwash Zomerradio (abonneer je via Apple, Spotify, of RSS-feed).

We moeten beginnen bij Peter R. de Vries. Waar was je toen je het hoorde?

'Ik veerde op toen ik hoorde dat hij was neergeschoten. Ik kan niet zeggen dat ik dit verwacht had, maar helaas is dit inmiddels de dreiging waar mijn én andere beroepsgroepen in en rond strafprocessen mee te maken hebben. Daarom ben ik ook altijd alert. Ik kende Peter persoonlijk, dus toen ik het nieuws hoorde, viel alles weg waar ik me mee bezighoud, al het werk en alle strafzaken. Dan ga je nadenken over het laatste contact dat we hebben gehad, op je telefoon kijken wanneer hij voor het laatst online is geweest. Heel heftig.'

Wat was het laatste contact?

'Dat was tijdens een zitting. Ik heb Peter niet gezien, hij zat achter me. Ik had een echte misse-jas bij me, een heel foute, met panterprint. Ik had getwijfeld of ik die jas mee zou nemen, maar omdat het zo koud was in de zittingszaal had ik dat wel gedaan. Ik had hem een beetje weggemoffeld, en toen kreeg ik een appje: 'Jij dacht: ik kom even mijn jas showen.' Ik moest zo lachen. Tegen mij was Peter altijd ontzettend lief en ik vond hem ook heel grappig.'

Hij heeft jou ook geholpen met mediaoptredens, toch?

'In 2017 deed ik een zedenzaak in Curaçao. Het was de eerste keer dat daar zo'n grote zaak gerelateerd aan religie, met veel vermeende slachtoffers, aan de orde was. Het had grote impact op iedereen in het land. Ik ging af en aan, soms waren er getuigenverhoren per Skype, en eens in de twee maanden vloog ik naar Curaçao en verbleef ik daar. Elke keer had ik te maken met de media. Het uitgangspunt van mijn kantoor is dat we eigenlijk nooit echt spreken over onze eigen zaken. Want: wat is het belang daarvan? Het gaat om de zittingszaal, ik wil met de rechters spreken. Dat vind ik vaak ook het meest netjes, om het zo te zeggen. Je spreekt eerst waar je dient te spreken en dat is ter zitting.'

Ik ben nooit bang geweest, maar in de advocatuur moet je wel alert zijn. Niet alleen nu, dat is al jaren zo.

'In Curaçao stonden journalisten op straat me op te wachten, maakten ze foto's van grote afstand die vervolgens groot op de voorpagina's van kranten werden afgedrukt. Toen vroeg ik me af of ik het anders moest doen, of ik wél dat gesprek moest aangaan. Mijn man kende Peter en suggereerde om hem om advies te vragen. Dat heb ik toen gedaan. Zijn grootste les was dat je heel zorgvuldig moet bedenken welke punten je gemaakt wilt hebben in de korte tijd die je hebt in een praatprogramma. Als je de studio uitloopt, moet je die punten gemaakt hebben.'

Het is de tweede keer in korte tijd dat er iemand uit jouw directe werkkring geliquideerd is. Het overkwam ook advocaat Derk Wiersum.

'Derk is gedood, of er sprake is van een liquidatie weten we niet, daarover is de rechtbank momenteel aan het oordelen. Derk kende ik beter dan Peter, ik zag hem elke week. Toen wij net de advocatenopleiding deden, hadden we een jurisprudentiegroepje waarmee we uitspraken bespraken, om zo te bekijken welke kant de rechtsspraak in Nederland opging. Als jonge, gedreven advocaten houd je elkaar scherp. Omdat ik Derk kende, kan ik de verdachte niet bijstaan in zijn strafzaak.'

Betrek je die incidenten ook op jezelf?

'Die vraag wordt me vaker gesteld, en ik moet eerlijk zeggen dat ik niet bang ben. Als je dat wel bent, moet je stoppen. Ook als je bang bent voor een cliënt is het meteen einde oefening, dan moet die cliënt naar een andere advocaat. Die angst heb ik nog niet gehad, anders had ik mijn toga moeten uittrekken. Maar het is wel zo in ons vak dat je alert moet zijn. Niet alleen nu, dat is al jaren zo. Dat is ook de reden dat ik het in de media over allerlei zaken kan hebben, op basis van de informatie die het Openbaar Ministerie of een rechtbank beschikbaar stellen, maar dat ik over details uit mijn eigen zaken bijna niet spreek.'

Jouw man en kantoorgenoot Jacques Taekema verdedigt de man die verdacht wordt van het doden van Wiersum. Hoe is dat?

'We hebben dat uitvoerig besproken, en daarna was het geen probleem. Hij weet hoe ik Derk kende. Zelf kende hij hem niet. Voordat hij de zaak aannam, hebben we dit verzoek binnen kantoor besproken, zoals we dat met elke zaak doen die we al dan niet aannemen. Dat stellen we vragen als: wat gaan we doen, wat is de agenda, wat voor impact heeft het op de rest van het kantoor? Je kunt de vraag stellen of je zo'n zaak kunt en wilt doen. Wij vinden dat iedere burger, ongeacht wat hij of zij gedaan heeft, recht heeft op een eerlijk proces. Ik kon dat proces niet voeren omdat ik Derk kende, Jacques wel, en hij denkt dat hij dat op een gedegen en gepaste wijze kan doen.'

Je kunt ook beargumenteren dat beide gevallen een aanslag zijn op de rechtsstaat.

'We weten niet wat de gedachte is van zo iemand en misschien zullen we dat ook wel nooit weten. We zullen dat moeten proberen te achterhalen als er een dossier is, een verdachte mogelijk wil spreken en het Openbaar Ministerie presenteert wat het allemaal aan bewijs heeft. Maar juist als het er echt om gaat, moet je als strafpleiter afvragen wat jouw taak is. Die is er om er juist dan te zijn. Dit zijn de momenten waarop je je toga aantrekt.'

Een van de nummers die Harlequin gekozen heeft voor Brainwash Zomerradio is Get Here van Oleta Adams. 'Dit is een lied dat ik al vanaf mijn jeugd luister. Ik kan me nog herinneren dat ze het zong bij Ivo Niehe op televisie. Ik zie de beelden zo voor me. Het geeft voor mij aan dat 'kan niet', niet bestaat. Als je echt iets wilt, is het linksom of rechtsom mogelijk. Als we dat betrekken op het proces rond Derk, dan moet die rechtsstaat er staan, linksom of rechtsom. Hoe verdrietig de zaak ook is.'