Theatermaker Fadua El Akchaoui: er is zoveel om tegen te rebelleren

Het is noodzakelijk om te rebelleren, revoluties te ontketenen en ouderwets te schoppen tegen de gevestigde orde. Geloof het of niet, we zijn allemaal activisten, we zijn alleen geconditioneerd of gesocialiseerd om het niet te zijn. We hebben geleerd om ons aan te passen. Niet te veel op te vallen. De regels te volgen, op te gaan in de menigte. Accepteren dat bepaalde zaken nou eenmaal zijn zoals ze zijn. Hoofd laag, doe maar normaal dan doe je al gek genoeg. Diep van binnen zijn we allemaal activisten, de vraag is alleen: wat is er nodig om de activist in jou wakker te maken?

Laten we onszelf eerst de volgende vragen stellen: waar komen we vandaan, waar zitten we in en waar willen we naartoe? Sommigen van ons hebben het rebelleren in het DNA zitten, en bij de anderen is het een weggestopte karaktereigenschap. Ik wil mezelf even voorstellen, zodat je snapt waar ik vandaan kom. Mijn naam is Fadua El Akchaoui. Ik ben een theatermaker, oud-docent maatschappijleer, parttime activist, vrouw, Rotterdammer, Nederlander, Marokkaan, een Amazigh. De meeste mensen kennen die term niet, die kennen vooral het woord Berber. Grappig feitje: wist je dat het woord Berber gegeven is door de oude Grieken? Zij gaven alle volkeren in Noord-Afrika de naam Barbaros, omdat ze vonden dat de taal van de Amazigh klonk als 'barbarbar'.

Als Amazigh kom ik voort uit een eeuwenoude geschiedenis van verzetsstrijders, en dat bedoel ik dus met dat strijders-DNA. Voor mij is rebelleren een soort tweede natuur. Alleen viel er lang niets te strijden. De activist in mij was in een winterslaap. Dus ik heb jarenlang suf om me heen gekeken, terwijl we ons steeds meer begaven op het wereldwijde web, en ons lieten verleiden door fast food, fast fashion en fast love. Vóór de winterslaap was dat anders. Als we terugkijken naar waar we vandaan komen als maatschappij. Als je de geschiedenisboeken openslaat, dan kun je lezen over talloze revoluties, opstanden, verzetsstrijders die allemaal in hun tijd een bijdrage hebben geleverd aan de veranderingen die ze wilden zien. Veranderingen die de wereld hebben gevormd tot de wereld waarin we nu leven. Alleen is dat voor mijn gevoel gestopt ergens in de jaren 80. Nederland werd rijker en rijker en het leven was voor de meeste mensen aangenaam. Ik ben dus opgegroeid in een maatschappij die weinig had om voor te sterven, maar wel veel om voor te leven. En als je iets hebt om voor te leven, dan wil je de dingen graag houden zoals ze zijn.

Ik wil een kleine nuance plaatsen voordat ik verder ga, deze hersenspinsels van mij komen uiteraard voort vanuit mijn geprivilegieerde positie van opgroeien in een westers, rijk land. Vraag je dit aan iemand die is opgegroeid in een land waar bijvoorbeeld al jaren oorlog woedt, dan komt diegene waarschijnlijk tot een totaal andere conclusie. Ik ben een millennial, weliswaar een van de oudere, maar toch, de generatie die weinig had om voor te vechten. Mijn moeder zegt altijd: de magnetron-generatie. Ze ergert zich aan het feit dat ik alles opwarm in de magnetron. Maar wie heeft er nog tijd om bij een pannetje te gaan staan? Millennials zouden individualistisch zijn: een generatie die meer dan ooit hun dromen mocht navolgen en veel behoefte heeft aan structuur en likes. Een generatie die het bovenal goed heeft.

Ik zie ons vooral als de transitie-generatie, de generatie die voor het eerst moest leren om in twee werelden te leven. De echte wereld en de online wereld. De generatie die te hoge ambities had en veel burn-outs, en bovendien de rekening kreeg van de voorgaande generaties. Door het internet begon onze wereld steeds kleiner te worden en tegelijkertijd steeds groter. Alle informatie van de wereld binnen handbereik. En we zeggen niet voor niets: zalig zijn de onwetenden. Want wij wisten opeens alles, Pandora's box opende en geheimen kwamen bloot te liggen. Niemand had ons daarop voorbereid. Influencers die opkwamen en ons te pas en te onpas overtuigden van van alles. We zaten tot onze nek diep in die shit, terwijl we afgeleid waren door de online wereld, begon de realtime wereld langzaam tekenen te vertonen van verwaarlozing. Dat wat we als mensheid ooit hadden bedacht werkte niet meer, het jasje dat we ons hadden aangemeten paste niet meer. En de online wereld bracht ons binnen enkele seconden op de hoogte van alles wat er om ons heen gebeurde.

Waar vroeger de ambulance met loeiende sirenes de straat in kwam rijden, en ons erop attendeerde dat er iets aan de hand was, zijn dat nu de talloze pop-ups, waarschuwingen en nieuwsberichten via telefoons, laptops en tablets die ons erop attenderen dat er iets aan de hand is, in de hele wereld. Het bewustzijn groeide met het aantal berichten, en wat bleek: er was toch meer aan de hand dan wat we eigenlijk dachten.

In wat voor wereld leven we nu eigenlijk? Hoe zitten de systemen die we hebben bedacht in elkaar en wie heeft hier nu baat bij? Gelukkig waren daar onze influencers weer, als moderne helden om ons te helpen om zingeving te geven aan het leven. De vercommercialisering van het activisme. Of dat nu een Lubach is of een Kim Kardashian. Iedereen met een platform en een schare volgers kreeg opeens de extra taak om zich uit te spreken. Om een kant te kiezen. Dat activisme wat allemaal in ons huist werd weer aangewakkerd. Yes, we hadden weer iets om voor te vechten. Alleen konden we nu vanuit de veiligheid van ons huis en de anonimiteit van de online wereld ons uitspreken.

Mooie tijden toch? Nou, nee dus. De echte wereld stond steeds meer in brand en de online wereld zorgde toch niet voor de troost en genoegdoening die we allemaal zochten, want we begonnen de warmte van het vuur te voelen. Een internetheld zijn is zo net lekker als die opgewarmde maaltijd uit de magnetron. En zo begonnen steeds meer groepen mensen, ook in Nederland, de straten op te gaan, geïnspireerd door de rest van de wereld.

Eerlijk? We schrokken ons rot toch? Wie waren die gekkies die daar opeens met handgemaakte borden op allerlei velden en pleinen riepen dat het anders moet. We zagen de afgelopen jaren al de MeToo-beweging, de gele hesjes, de Arabische revolutie, de klimaatprotesters en de neo-feministen, de boerenprotesten, de ontevreden docenten en zorgmedewerkers, met als absolute hoogtepunt de Black Lives Matter movement die weer opleefde in de afgelopen maanden. Het momentum waarin we leefden toen dat gebeurde was ongekend. De wereld in lockdown en de zinloze moord op een zwarte man was de aanleiding dat mensen zeiden: tot hier en niet verder.

Wereldwijd gingen duizenden mensen de straat op om van zich te laten horen. Sommige mensen vinden het bijzonder dat er jarenlang nauwelijks nog iemand demonstreerde en dat juist op dit moment, midden in de lockdown iedereen de noodzaak had om samen de straat op te gaan. Dat juist als het niet mag, we die regel verbreken. Ik vind het niet bijzonder, ik vind het onvermijdelijk. Dit zat al heel lang in de pijpleiding. Juist in een tijd waarop mensen voor hun eigen veiligheid niet samen hadden moeten komen, kwamen duizenden mensen tóch samen. Omdat ze hun idealen en principes belangrijker vonden dan veiligheid. Omdat we allemaal geboren activisten zijn.

Online werden we opgeroepen om in realtime aanwezig te zijn. En dat hebben we geweten. Want dat heeft bij ieder van ons de vraag voor de voeten gelegd: wat heb jij nodig om een activist te zijn? Demonstreer jij regelmatig? Hoe laat jij je zien? En dan dus niet alleen veilig vanuit je huis op social media. Nee, door weer en wind, op straat, schouder aan schouder met je lotgenoten? Heb je een demonstratie bijgewoond de afgelopen maanden? Een donatie gedaan aan Black Lives Matter, Palestina, Libanon, Beirut, Kamp Moria, Greenpeace of Amnesty International? Je handtekening gezet op een online petitie? Tegen de genocide van de Oeigoeren misschien? Een account van iemand die foto's van Zwarte Piet laat zien gerapporteerd?

[banner id="4"]

Misschien heb je zelf wel ooit Zwarte Piet gespeeld? Iedereen heeft een mix in zich van goed en fout, voor en tegen, ja en nee. Het is logisch. Maar het maakt het er allemaal niet makkelijker op. En zo belanden we bij het tegengeluid. Want niet iedereen stond te springen om al die nieuwe stemmen die om verandering schreeuwden. Naast dat men demonstreerde waren er opeens ook een hoop mensen die demonstreerden tegen het demonstreren. Die demonstratiemoe waren, de ene demonstratie met de andere gingen vergelijken.

'Ik mag ook niks meer zeggen-types' werden geboren. Voor elke demonstratie werd er wel een tegendemonstratie georganiseerd. Voor elke 'voor' werd er weer een 'tegen' bedacht. En eigenlijk is dat ook de belangrijkste boodschap die ik wil meegeven. Hou hiermee op. Er huist een activist in ons allemaal, en de noodzaak van rebelleren is groot. Demonstreren hoort fundamenteel bij de evolutie van de mens. We komen alleen vooruit als we onszelf constant blijven bevragen. Dus vecht tegen de angst en spreek je uit als er onrecht plaatsvindt.

Wij allemaal. We kunnen niet allemaal vechten voor hetzelfde en dat hoeft ook niet. Dus of je nu deze week opstaat voor vrouwenrechten, volgende week een donatie doet aan Greenpeace, dan een week overslaat omdat je niet lekker in je vel zit en de week daarna online een petitie ondertekent die weer gaat over het tegengaan van gentrificatie, dan mag dat. Alle beetjes helpen. Het is te veel gevraagd om van iedereen te vragen om fulltime zich uit te spreken tegen alle onrecht altijd. We hebben ook nog banen en wat momenten van rust nodig. Dus hou ook op met het shamen van mensen als ze zich een keer hebben uitgesproken en dan weer een keer niet. Na het rusten kun je weer opstaan, kun je er weer tegenaan.

Dus kies iets uit waar jij voor wilt strijden, en wees geen klootzak naar anderen. Vecht vooral tegen systemen die gebouwd zijn om mensen tegen elkaar op te zetten. Niet tegen de mensen die net als jij gevangen zitten in die systemen. Tijd voor een revolutie die wel te zien is op televisie! Wij zijn de generatie die alles ziet en hoort. Het niet weten is geen argument meer. We hebben alle informatie tot onze beschikking. Alles wat je moet weten in de palm van je hand. Het enige wat je nodig hebt is tijd en goedwerkende wifi.

Al ben je bang, wees een activist. Sta op en ga demonstreren. Een demonstratie is niets meer dan een schreeuw om hulp, aandacht en liefde. Laten we dus elkaar helpen, aandacht hebben voor elkaar en elkaar liefdevol benaderen. Je bent het aan jezelf verschuldigd. En ik ben blij als we allemaal één keer opstaan, één keer mondig zijn en ons één keer uitspreken. Heel veel beetjes kunnen samen heel veel zijn. We the people! We zijn klaar met de winterslaap, We zijn wakker. Ik stel voor dat we nu op gepaste afstand meteen maar gaan beginnen, dat mag online of in real life, dat kan me niets schelen. Er is altijd wel iets om voor te strijden toch? Ga je mee?