I have a dream speech - Martin Luther King.
Deze mannen stonden voor meer gelijkwaardigheid tussen mensen. Ik ben op zoek gegaan naar de betekenis daarvan in onze dagelijkse interacties. Wat is mijn ervaring en wat merk ik? En ook: wat is het tegenovergestelde van gelijkwaardigheid?
Om bij mijn persoonlijke ervaringen te komen ging ik terug naar mijn vroegste ervaringen, naar de non-verbale uitingen van ongelijkwaardigheid die ik heb meegemaakt. Ik vroeg me af wat ik daarbij voelde. Dat gevoel is het beste te omschrijven als onderwerping, ondergeschiktheid en geringschatting. Je weet namelijk altijd wanneer je in iemands achting stijgt of daalt. En of er überhaupt achting aanwezig is. Op school wist ik precies wie de lievelingetjes waren. Wie er wordt opgehemeld en wie meewarig wordt aangekeken. Een blik, de lichaamshouding, de taal en de toon. Daardoor ben ik onbewust getraind geraakt in het herkennen van bewonderende of afwijzende blikken.
In mijn werk begeleid ik jonge professionals. Die met een niet-westerse achtergrond worden systematisch onderschat. Zij hebben het gevoel ondergewaardeerd te worden, en uit onderzoek blijkt dat dit vaak ook het geval is.
De pijn van het gebrek aan erkenning herken je ongetwijfeld, of je nu man of vrouw bent, wit of zwart. Maar wat doet het met een mens als je meer dan gemiddeld over het hoofd wordt gezien, niet gehoord of genegeerd wordt? Omgekeerd sterkt het je in wie je bent als je gelijkwaardig wordt behandeld. Je voelt je gezien, gehoord en in het beste geval bewonderd en opgetild. Je hoeft je niet te verdedigen of verantwoorden voor gebeurtenissen. Je kan helemaal jezelf zijn, je hoeft je niet te verloochenen - een fundamentele menselijke behoefte.
Kinderen die worden 'gezien', worden aangemoedigd om zich meer te ontwikkelen, en zijn slimmer en spontaner. Mensen die de constante dreiging voelen om te worden genegeerd, raken getraumatiseerd en worden schichtig, weten psychiaters. Voortdurende onderschatting of onderwaardering kan leiden tot agressie of depressie. Je hebt de keuze tussen strijden of breken.
Welke menselijke urgentie schuilt daaronder? Ik denk dat het neerkomt op zelf-expressie, op jezelf tevoorschijn laten komen. In een omgeving die je negeert moet je moedig zijn om jouw zijnsrecht op te eisen. Dat geldt voor onderwijssystemen, stageplaatsen, de arbeidsmarkt en ook voor de publieke ruimte in het algemeen.
Volgens sociologen leven we in de laat-moderniteit en staan we in de 21e eeuw voor een enorme opgave. Er wordt voorspeld dat twee derde van de wereldbevolking in 2050 in steden zal leven. Meer dan ooit moeten wij op zoek naar oplossingen om ons als mens te ontwikkelen. We moeten de moed verzamelen om ons gezond tot elkaar te verhouden.
We kunnen beginnen met de intentie om elkaar te zien en naar elkaar om te kijken. Compassie is de gelijkenis zoeken in elkaar. Wij kunnen elkaar vermenselijken. Inclusie is niet een workshop die je even tussen de bedrijven door op je werk volgt. Inclusie gaat over rechtvaardigheid. Diversiteit is een feit en inclusie een noodzaak.
En we kunnen onze verbondenheid versterken. Dat is de energie die tussen mensen ontstaat als alle partijen zich gezien en gewaardeerd voelen.
Wij schieten wij tekort. Niet intellectueel, niet technologisch, maar humaan. Daardoor onderwerpen wij elkaar, de natuur en het universum. Humaniteit is aan innovatie toe: het concept mens moet anders in de 21e eeuw. Er is dringende behoefte aan ontwikkeling van humane 21e eeuwse vaardigheden. Voor mij is moed de belangrijkste.
Tekst loopt door onder de afbeelding.