'De toekomst is veel interessanter als we een ruimtevarende beschaving zijn. Je wilt geïnspireerd worden. Je wilt 's ochtends wakker worden met het idee dat de toekomst beter wordt dan het verleden.'

Zo sprak dromenbouwer Elon Musk namens de meest in het oog springende van zijn ondernemingen: SpaceX. Met zijn unieke combinatie van verlegenheid en branie herhaalde Musk zijn mantra: de mensheid moet zo snel mogelijk een 'interplanetaire soort' worden. We moeten de aarde ontvluchten, zo stelt hij, voordat een asteroïdeinslag of natuurramp de meeste diersoorten op aarde uitroeit, wat pakweg eens in de honderd miljoen jaar onaangekondigd gebeurt.

De herbruikbare raketten van SpaceX zullen het eerste stapje op weg naar de broodnodige kolonisatie van het zonnestelsel zetten. Als het aan Musk ligt, staan binnen vijf jaar de eerste vrachtruimteschepen op Mars. In 2024 zal hij beginnen met het bouwen van een kolonie. Illustraties van hobbit-achtige Mars-iglo's kwamen voorbij op het scherm. Het lijkt lachwekkende onzin, maar Musk heeft bewezen dat hij zijn onhaalbaar lijkende beloften, zoals het recyclen van een rakettrap en het verhippen van een elektrische auto, vaak nakomt. 'You can do it, Elon!' riep iemand in het publiek.

Of het nu profetie of bluf was, Musk had zijn toespraak goed getimed. Dit jaar is het 60 jaar geleden dat een door mensen gemaakt voorwerp de aarde verliet. Op 4 oktober 1957 werd Spoetnik gelanceerd door de Sovjet-Unie. De satelliet zond op een radiofrequentie twee keer per seconde een monotoon piepsignaal uit, als een afgaande ochtendwekker. Dat signaal, die zeurende piep, was het officiële startschot voor de Space Race.

De tekst gaat verder onder de foto.

© Brainwash

Interplanetair Transport Systeem (Foto: SpaceX)

De Westerse wereld ontving Spoetnik met een mengeling van ontzag en angst. Als de Sovjets een satelliet rond de aarde konden laten vliegen, konden ze de Amerikanen ook bespieden, of erger nog, bombarderen. Spoetnik kan achteraf gezien worden als de openingszet in een politiek-strategisch schaakspel. De ruimte werd het strijdtoneel van de Koude Oorlog, met als apotheose de Apollo-landing op de maan. De ruimtevaart ging daarna door met de verkenning van het zonnestelsel, het bouwen van een satellietenwolk waarmee we communiceren, het weer voorspellen, en het klimaat onderzoeken.

Dat alles begon dus met Spoetnik, een satelliet die voor het Westen misschien een verrassing was, maar allerminst uit de lucht kwam vallen. 'Spoetnik was het product van een rijk huwelijk tussen technologie en cultuur,' vertelt ruimtehistoricus Asif Siddiqi.

De tekst gaat verder onder de video.

Interplanetair Transport Systeem van SpaceX in een video.

Een belangrijke inspirator van de Russische ruimtevaart is de wiskundeleraar Konstantin Tsiolkovski, die aan het eind van de 19de eeuw de grondbeginselen van de raket bedacht. Daarnaast publiceerde Tsiolkovski veelvuldig sciencefiction, waarmee hij de technologie die hij bedacht ideologisch omlijstte. Net als Musk was ook Tsiolkovski op zijn hoede voor een asteroïde-inslag die ons in één klap zou wegvagen. De raket zou de mensheid redden. Tsiolkovski's uitspraak 'De aarde is de wieg van de mensheid. Maar men kan niet voor altijd in de wieg blijven', is al een eeuw lang het motto van Musk-achtige ruimtepioniers.

Tsiolkovski en zijn opvolgers droomden verder, over hoe de mensheid een beter leven tegemoet zou gaan in de ruimte. Kennelijk is de droom al minstens zo oud als de ruimtevaart zelf en is de vraag 'wanneer dan' niet zo relevant meer; het dromen zelf hoort bij de mensheid. De praktische bezwaren en technische barrières die de Marsbasis in de weg staan gaan met hun tijd mee; sommige worden bijgesteld of overwonnen, anderen blijven en er komen nieuwe bij. Maar de droom is al langer dan een eeuw dezelfde: die basis op Mars moet er komen.

Tip: lees het meeslepende verhaal van Tim Urban op Wait but Why over Musks motivatie voor zijn Marsplan.

Asif Siddiqi schreef daarover het boek The Red Rocket's Glare – Spaceflight and the Soviet Imagination.

Het oorspronkelijke citaat van Tsiolkovski luidt 'Планета есть колыбель разума, но нельзя вечно жить в колыбели.', letterlijk vertaald als 'De planeet is de wieg van de rede, maar men moet niet voor altijd in de wieg wonen.' In latere vertalingen is gaandeweg het woord разума ('rede') in latere interpretaties door 'mensheid' vervangen. Dieper onderzoek naar Tsiolkovski's publicaties - die filosofisch en soms griezelig van aard zijn - suggereert dat hij een veel diepere, spirituele betekenis hechtte aan zijn eigen uitspraak. Hij voorspelde dat de mensheid de dood zou overwinnen, nog een tikje onhaalbaarder dan het op zich al uitdagende bouwen van Mars-iglo's. De kleine aanpassing aan Tsiolkovski's uitspraak maakt hem bruikbaar als inspirator - maar de waarheid is, zoals gewoonlijk, weerbarstig in haar nuance.

Mars is ver weg, heeft geen atmosfeer en wordt geteisterd door voor de mens schadelijke straling en zonnevlammen. (En er is geen wifi.)

Herbevoorrading van een kolonie is moeilijk op gang te krijgen en houden zonder een infrastructuur in de ruimte.