Ik zweef nog steeds. Met vrienden fantaseer ik over een stelsel waarbij we tien punten zouden hebben; zes punten voor die partij, drie voor die andere, en een voor de laatste.


Een stem voor één partij voelt ook zo vaak als een stem tegen de rest, terwijl je die ook graag in de coalitie terug wil zien. Je hebt maar één keuze, en dan moet je ineens kiezen tussen principes en slagkracht, ervaring en belangrijke nieuwe geluiden. Ik vind het lastig, en blijf maar malen over die ene stem van mij: hoe kan 'ie een verschil maken? (Dat kan wel degelijk, als je bijvoorbeeld strategisch op een vrouw stemt.)

De VVD en Mark Rutte leiden dit land al tien jaar. In die tijd is zorg, het onderwijs en het milieu verwaarloosd, uitgekleed, en verkocht aan bedrijven.

Maar vooralsnog zijn al die dromen zinloos: VVD staat nog altijd als een gigantisch blok bovenaan de peilingen. Ik kijk naar de grafiek en ik snap er werkelijk niks van. Ik bedoel: ik kom uit een familie van VVD-stemmers, ik begrijp waarom mensen rechts zijn, ik begrijp waarom mensen conservatief zijn – de meeste politieke overwegingen, daar kan ik wel inkomen. Wat ik niet begrijp, is waarom je nu nog steeds op deze partij, met deze mensen, zou willen stemmen.

Roel Maalderink van Voxpop zegt het beter dan ik. Met een VVD-sjaal om kijkt hij vertwijfeld naar de peilingen en zegt in de camera:
'Wacht even, jullie gaan dus weer gewoon allemaal op ons stemmen?'
Hij vervolgt met een lijst van dingen die mis zijn gegaan: de toeslagenaffaire, het stikstofprobleem, de huizenmarkt die op slot zit...

De VVD als ze naar de peilingen kijken pic.twitter.com/TuGnBFoC9I

— Roel Maalderink (@RoelMaalderink) January 24, 2021

'Dat het aantal daklozen in tien jaar tijd is verdubbeld misschien? Nee? Zelfs niet het verlagen van de maximumsnelheid? En die wachtlijsten bij de GGZ? Prima? Kamp Moria? En dat we tien jaar lang alles zwart lakken?' Verbaasd kijkt 'ie in de camera: 'Dat vinden jullie allemaal prima?'

Het kabinet is half januari al gevallen vanwege het jarenlange racistische machtsmisbruik dat we kort gezegd ook wel de 'toeslagenaffaire' zijn gaan noemen, Mark Rutte is een demissionair minister-president, maar dat weerhoudt hem er niet van zich te profileren als de ultieme staatsleider.

Op de verkiezingsposters staat hij, flink overbelicht, naast de slogan 'Samen sterker verder' – weliswaar een stuk vriendelijker dan 'doe normaal', maar ook wel héél verwant aan de leus die we kennen van de persconferenties: 'Alleen samen krijgen we corona onder controle'. Dit is een man die zich niet meer hoeft te bewijzen, lijkt het. We kennen hem allemaal! Hij is de man die dit land door de crisis heen loodst.

Tenminste, zo moet het eruit zien. Het gros van de VVD-campagne, en zelfs delen van het beleid, gaan niet over de inhoud. 'Samen sterker verder' zegt niets over hoe je sterk wil worden. Het klinkt wel lekker. Van de eeuwige fietstochtjes van Rutte en de set WhatsApp-stickers met jolig lachende politici, hier wordt een beeld geschetst van een gezellige club waar je bij wil horen. Wie wil er niet bitterballen eten met die gezellige jongens? Nou dan.

Als je zo'n toffe club bent, dan maakt het blijkbaar niet meer uit dat de lijsttrekker al een jaar lang zwabberend coronabeleid voert, en zelf nog maar weinig lijkt te begrijpen van mondkapjes en tests. Dat delen van je verkiezingsprogramma de rechtsstaat ondermijnen, zoals de Orde van Advocaten constateerde (en niet alleen bij de VVD, zorgwekkend genoeg). Of dat je weliswaar klimaatdoelen stelt, en daarvoor een aanpak beschrijft, maar dat je zelfs bij strikte uitvoering van die aanpak je eigen klimaatdoelen bij lange na niet haalt, zoals onderzoeksbureau Kalavasta concludeerde.

De VVD en Mark Rutte leiden dit land al tien jaar. Is het er beter op geworden? De zorg, het onderwijs, het milieu – alle onderwerpen waar je een overkoepelende regering voor nodig hebt, een groep mensen die opkomt voor het algemeen belang, zijn in de afgelopen tien jaar verwaarloosd, uitgekleed, en verkocht aan bedrijven (die minder belasting betalen dan jij en ik).

Ik probeer te begrijpen waarom nog altijd een vijfde van de Nederlanders op die partij wil stemmen. In een aflevering van Haagse Zaken legt Guus Valk uit: je stemt op de dingen die niet binnen je eigen macht liggen. Juist als ze het economisch moeilijk hebben, stemmen kiezers niet per se rationeel op de partij die hun problemen belooft op te lossen. We zijn eerder geneigd te stemmen over abstracte onderwerpen die niet eens een rol in ons eigen leven spelen, zoals abortus, of moreel verval. Zoiets moet het zijn. Of die toffe WhatsApp-stickers natuurlijk.

© Brainwash

Ik durf niet meer te hopen op een nederlaag voor de VVD, een afstraffing van de premier die blunder op blunder stapelt en weigert zijn positie te heroverwegen, maar ik blijf het toch doen, tegen de klippen op. En toch. Zelfs als er een wonder gebeurt, zijn we nog niet van de VVD af, laat De Groene Amsterdammer zien. De partij heeft zich met behulp van een paar cruciale benoemingen diep in ons politieke stelsel genesteld, en breekt vanuit gemeentepolitiek en bestuursposten de sociale zekerheid verder af.

We hebben nog een lange weg te gaan, maar het moet wel, als we de eindstreep willen halen, met een Nederland dat niet onder water staat, dat geen mensen buitensluit, dat eerlijk is, en veilig. Al had ik tien verkiezingspunten te geven, dan gaf ik er nog geen een aan de VVD. Nee, doe mij maar een verliezer als premier.