Foto: Callie Morgan.
Zo bezien valt een zelfvormende praktijk als de 'detox' onder de traditie van de levenskunst. Deze ars vitae, die in de klassieke oudheid algemeen gangbaar was, heeft tot doel om door bezinning en toewijding een eigen karakteristieke levenshouding te ontwikkelen (een mens uit één stuk te worden, zogezegd) die het mogelijk maakt om een vrij, soeverein en weerbaar bestaan te leiden.
De Franse filosoof Michel Foucault ziet dit als een vorm van zelfzorg die individuen in staat stelt om 'op eigen kracht of met behulp van anderen in te werken op hun lichamen en zielen, gedachten, gedragingen en zijnswijzen, om door zichzelf te veranderen een bepaalde staat van geluk, zuiverheid, wijsheid of volmaaktheid te bereiken.'
Foucault definieerde levenskunst als een vrijheidspraktijk. Toegepast op de relatie met onze smartphones, tablets en laptops betekent dit dat de digitale ascese in het teken staat van het bevorderen van een vrije omgang met digitale middelen. Dat wil zeggen: je op een eigenzinnige en weldoordachte wijze kunnen verhouden tot de mediale sfeer.
Doel is dan ook niet 'vrijheid van', maar 'vrijheid tot', oftewel: het nastreven van een gewetensvolle en vrije betrekking met de gedigitaliseerde leefomgeving die bijdraagt aan de realisatie van het goede leven. De digitale onthouding is wat dit aangaat een typische bildungsoefening die helpt om ingesleten opvattingen en gewoonten te bevragen en, daar waar nodig, te vervangen door opvattingen en gewoonten naar eigen keuze.
Elk automatisme - of het nu een denkreflex of handeling betreft - is per slot van rekening ontstaan door herhaling, en wat door herhaling is ontstaan, kan door herhaling worden gewijzigd.
meer weten?
Hans Schnitzler is filosoof, publicist, verbonden aan de Bildung Academie en auteur van Het Digitale Proletariaat (2015). Afgelopen week verscheen zijn nieuwe boek Kleine Filosofie van de Digitale Onthouding.