Nooit eerder in de geschiedenis van de mensheid was het mogelijk om dagelijks met honderden of zelfs duizenden mensen van over de hele wereld in contact te staan, zoals dat nu mogelijk is via social media. Of om stiekem naar de poezenfoto's te kijken van dat ene meisje dat je ooit ontmoet hebt tijdens de Intreeweek en vervolgens nooit weer hebt gesproken. Mijn punt is duidelijk: de mogelijkheden die social media ons bieden zijn eindeloos.
Toch worden we ons ook steeds bewuster van de risico's van het gebruik van social media en van de invloed van deze media op ons gedrag. Niet alleen onze privacy, maar ook onze vrijheid en autonomie komen regelmatig in het gedrang. Waar we ons tot voor kort vooral druk hoefden te maken over surveillance, over controle van bovenaf à la Big Brother, moeten we ons nu wellicht meer zorgen maken over sousveillance: controle die door onszelf wordt uitgeoefend, van onderaf.
De wereld van social media dreigt snel te verworden tot een panopticon: een systeem waarin we, wetende dat er altijd iemand toe kan kijken, ons gedrag zelf aanpassen aan wat sociaal wenselijk is. Nu doen we dit vaker: ook in de publieke ruimte passen we ons gedrag aan op de sociale norm. Op social media is de scheidslijn tussen publiek en privé echter een stuk diffuser. Het is aan ons om ons aan te passen aan deze nieuwe werkelijkheid en bovendien om deze werkelijkheid te blijven vormen naar onze waarden.
Het panopticon is een architectonisch ontwerp van filosoof Jeremy Bentham, waarbij een bewaker vanuit een centrale toren inzittenden kan observeren zonder dat zij zelf weten of ze op dat moment wel of niet worden bekeken.