55 ongemerkte graven werden er op het terrein aangetroffen, nadat de Dozier School for Boys in Florida in 2011 definitief de deuren sloot. Nog eens 27 graven werden ontdekt bij graafwerkzaamheden in april van dit jaar. Lichamen van jongens die een natuurlijke dood gestorven waren, andere gehavend door schotwonden of met ingeslagen schedels. Geruchten waren er altijd geweest in het 111-jarige bestaan van de jeugdinstelling. Verhalen over misbruik, verkrachting, mishandeling en zelfs moord. Keer op keer volgden er onderzoeken, werden er beloftes van beterschap uitgesproken en nieuwe besturen geïnstalleerd. De gruwelijkheden bleven.

Hoe kan het toch dat deze wandaden zich ongestraft konden voortzetten?
'De inspectie kwam wel langs, er werden wel onderzoeken gedaan. En daar kwamen dan aanbevelingen uit voort, zaken die aangepast moesten worden. Je mag een zesjarige niet meer aan de muur ketenen. De isoleercel moet dicht. Er mag niet meer geslagen worden. Dan werd er beterschap beloofd, maar na een tijdje was men weer terug bij af. En als er een kind verdween, dan werd beweerd dat hij weg was gelopen. Niemand kon bewijzen dat dat niet zo was.'

© Brainwash

Aan het woord is schrijver en winnaar van de Pulitzerprijs Colson Whitehead. Afgelopen zomer verscheen De Jongens van Nickel in Nederlandse vertaling. De roman speelt in de jaren 60 en vertelt het verhaal van Elwood, die door een misverstand terechtkomt op de Nickel Academy. Whitehead paste de naam van de school aan, verder kon hij zich aan de gruwelijke feiten houden. Elwood ontmoet Turner, een straatjongen met wie hij een hechte vriendschap opbouwt. 'Het was net na de verkiezing van Trump dat ik begon te schrijven aan het boek. Ik wilde weten of ik optimistisch was over de richting van Amerika, of pessimistisch. Elwood staat voor verbetering, hij denkt dat hij de sociale ordening van het land kan veranderen. Turner is cynisch en gefocust op overleven. Door die twee karakters een stem te geven, heb ik geprobeerd om mijn eigen verwarring te doorgronden.'

Wanneer besloot je je te verdiepen in de Dozier School for Boys?
'Het was in 2014 dat ik voor het eerst van de school hoorde. Tijdens een zomer vol politiegeweld. Michael Brown, die werd doodgeschoten door een agent in Ferguson. Eric Garner, die overleed in New York nadat hij door een politieagent in een wurggreep was gehouden. Gebeurtenissen die gefilmd werden met smartphones. Maar hoeveel incidenten missen we, gebeuren buiten het zicht, vroeg ik me af. Hoeveel plekken vergelijkbaar met Dozier zien we over het hoofd? Scholen of weeshuizen waar vergelijkbare gruwelijkheden hebben gespeeld. Dat was waarom Dozier zo'n diepe indruk op me maakte. En ik voelde me machteloos, omdat er opnieuw mensen weg leken te komen met hun misdaden. Ik wilde iets doen met die onmacht.'

Omdat er ook niemand veroordeeld is voor de Dozier School for Boys?
'In 95 procent van de gevallen komt een witte politieagent er mee weg als hij een ongewapende zwarte man of vrouw doodt. Zelfs als er beelden van zijn. In het geval van de Dozier School for Boys zijn de mensen die daar decennia hebben gewerkt probleemloos met pensioen gegaan. Troy Tidwell, een van de sleutelfiguren op de school, werd in een interview gevraagd naar de mishandelingen. Hij had jongens tot bloedens toe met een leren zweep geslagen. De littekens daarvan zijn nog steeds zichtbaar. Maar volgens Tidwell ging het slechts om een pak voor de broek.'

Zie je het als je taak als schrijver om misstanden aan de kaak te stellen?
'Sommige van mijn boeken zijn persoonlijk, daarin probeer ik te doorgronden hoe ik werk. Andere hebben een meer maatschappelijk thema, daarin probeer ik te doorgronden hoe de wereld werkt. De Ondergrondse Spoorweg gaat over institutioneel racisme, kapitalisme en imperialisme. Een boek als Sag Harbor, dat zich afspeelt in de jaren 80 op Long Island, gaat veel meer over mezelf, over de vraag hoe ik als tiener mijn identiteit gevormd heb. Dan hoop ik dat anderen zich kunnen herkennen in de worstelingen van de hoofdpersonen. De vraag die ik centraal wil stellen in De Jongens van de Nickel is hoezeer we in staat zijn om te hopen en te veranderen als mensen. De wereld is af en toe een verschrikkelijke plek. Hoe leef je met die wetenschap? Hoe blijf je vasthouden aan het idee dat een betere wereld mogelijk is?'

Als er een kind verdween, dan werd beweerd dat hij weg was gelopen. Niemand kon bewijzen dat dat niet zo was.

Heb je een antwoord gevonden op die vragen?
'Momenteel is mijn hoop klein, gezien de huidige regering in Amerika, de opkomst van rechtse onderdrukkers en volksmenners in de wereld, of het nu in Brazilië, Hongarije of Groot-Brittannië is. Ik denk dat het slecht gesteld is met ons en dat het waarschijnlijk eerst nog slechter wordt, voor het weer beter wordt. De mens is egoïstisch. We proberen te overleven, iets op te bouwen voor onszelf, onze gezinnen en vrienden. We haten anderen, zonder dat daar een goede reden voor is. Tegelijk zijn we nobel en in staat tot het mooie. We zijn in staat tot het verschrikkelijke, maar kunnen ook het goede creëren.'

Op dat snijvlak bevinden zich de hoofdpersonen in het boek.
'Elwood luistert naar de speeches van Martin Luther King, ziet hoe de burgerrechtenbeweging successen behaalt. Dat is het verhaal van zijn jeugd. Hij ziet zichzelf als onderdeel van een generatie die de richting van Amerika ten goede verandert. Turner is een wees en groeit op onder zware omstandigheden. Hij gelooft niet dat mensen kunnen veranderen, dat sociale verandering mogelijk is. Hij is bezig met overleven, met zonder al te veel problemen de dag doorkomen. Beide jongens hebben elkaar nodig, ze vullen elkaar aan, dagen elkaar uit, leren van elkaar. Ik denk dat dat een les is voor het leven, dat het de kunst is om balans te houden tussen het lichte en het goede, en de duisternis.'