In deze weken van de Gay- en de Europride las ik het weer in diverse media: seksualiteit is niet wat je bent, maar wat je doet. Het is helemaal niet nodig om jezelf weer in een nieuw hokje vast te zetten dat ook weer niet precies past. Zie seksualiteit als een soort menukaart en kies waar je op dat moment trek in hebt, zonder het onmiddellijk als onderdeel van je identiteit te zien, en veel problemen zijn opgelost. Toch denk ik dat de situatie zo te veel vereenvoudigd wordt.

Homorechten worden beargumenteerd vanuit twee posities: identiteit en handeling. De eerste gaat uit van wie je bent, de tweede gaat uit van wat je doet. De eerste positie zien we terug wanneer we praten over geaardheid en over 'uit de kast komen': je seksualiteit is onderdeel van je identiteit. Niemand kan van je verwachten dat je verandert als je jezelf niet kunt veranderen. Maar zelfs als je seksuele voorkeur onveranderlijk is, betekent dit nog niet dat je er ook naar mag handelen. Denk bijvoorbeeld aan Christelijke organisaties die misschien wel accepteren dat je homo bent, maar niet dat je het ook 'praktiseert'.

De tekst gaat verder onder de foto.

© Brainwash

Een deelnemer van de Istanbul LGBT Pride Parade, ondanks dat het was geannuleerd vanwege veiligheidsoverwegingen. (Foto: EPA, Sedat Suna)

Wat dan slimmer lijkt, is om ons te richten op de handeling. Volgens het politiek breed gedragen schadebeginsel, zoals ooit geformuleerd door J.S. Mill, mag je doen wat je wilt, zolang je geen relevante schade aan een ander berokkent. Maar hoe mooi het ook lijkt om onbelemmerd te kunnen handelen zonder onszelf of een ander in een hokje te plaatsen, alleen tolerantie van je gedrag is voor de meesten niet voldoende. Emancipatie is een streven naar acceptatie, erkenning en gelijke rechten, zoals het recht om te trouwen of adoptierecht. Hiervoor is een verhaal nodig en vereende krachten. Een duidelijke identiteit helpt hierbij.

In het denken hebben we de neiging tot reductionisme: het ene is waar, het andere schijn, het ene is belangrijk, het andere ondergeschikt. Maar al lijkt er misschien sprake van een tegenstelling – ofwel wat je doet bepaalt wie je bent (handeling), ofwel wie je bent bepaalt wat je doet (identiteit) – het zijn benaderingen die elkaar niet noodzakelijk tegenspreken, maar die elkaar zelfs kunnen ondersteunen en aanvullen. Aan de ene kant is het moeilijk om homo te zijn als je er niet naar mag handelen. Aan de andere kant uit homoseksualiteit zich niet alleen maar in handelingen, maar ook in verliefdheid, romantische relaties en hele subculturen waarin je je misschien beter thuis voelt.

Natuurlijk past niet iedereen even goed in een hokje. Toch, als we ons alleen maar op de handeling zouden richten, maken we de strijd voor acceptatie en publieke erkenning van niet-heteroseksuele relaties zo goed als onmogelijk. Het is goed om per geval de benadering te kiezen die het beste werkt, maar het volledig terugbrengen tot één van de twee benaderingen is onnodig en een oversimplificatie.

meer weten?

In de studio van Brainwash Zomerradio vertelt Arno Bouwes dat als we in de verdediging van homorechten identiteit of handeling overboord zetten, we dan eigenlijk de emancipatiestrijd met één hand op de rug aangaan.