Wethouder Marjolein Moorman: onderwijs moet geen wedstrijd zijn

Net als talloze ouders in Nederland, ondervindt ook wethouder Moorman de gevolgen van de schoolsluiting aan den lijve tijdens de tweede lockdown. Haar twee dochters doen het redelijk, zegt ze, al gaan ze allebei natuurlijk liever naar school. 'Maar wij hebben een huis met ruimte, waar ze zich goed kunnen afzonderen en kunnen concentreren op hun huiswerk. Dat geldt niet voor alle kinderen in Amsterdam.' Juist voor kwetsbare kinderen zet Moorman zich onvermoeibaar in, nu de kansenongelijkheid in het onderwijs nog groter dreigt te worden.

In maart regelde ze 6.000 laptops voor kinderen in de stad die zonder zaten, zodat ook zij thuis onderwijs kunnen volgen. Maar er is meer nodig, volgens Moorman. 'Kinderen missen de structuur van school, missen hun vrienden. Dat heeft grote effecten op hoe kinderen zich voelen, en op hun sociaal-emotionele ontwikkeling.' Op 12 januari stuurde Moorman daarom samen met drie andere onderwijswethouders een brief naar minister van Onderwijs Arie Slob, waarin wordt gevraagd met een structurele aanpak te komen om de opgelopen achterstanden in het onderwijs door corona weg te werken.

'Nee, dat waren ook al problemen die we voor corona aankaartten. Het lerarentekort is een crisis die al lang gaande is, die grote effecten heeft op de kwaliteit van het onderwijs, en de ongelijkheid versterkt. Dus daar vragen we al heel veel aandacht voor. Ik ben al langer fervent voorstander van het uitstellen van het selectiemoment en een brede brugklas, omdat je al lange tijd ziet dat de ongelijkheid zonder deze maatregelen toeneemt. Hetzelfde geldt voor de voorscholen. Corona heeft alles allemaal natuurlijk extreem versterkt, dus de oplossingen waar we om vroegen, zijn nu nog harder nodig.'

'Het sluiten van scholen heeft veel impact. Het heeft even geduurd voordat dat bij iedereen doordrong. Maar als straks de scholen weer open kunnen, moeten we niet zomaar doorgaan waar we gebleven waren. De gevolgen van de coronacrisis zullen we nog heel lang merken. Ik wil ervoor waken dat we dat niet uit het oog verliezen. We moeten deze generatie kinderen een kans geven op goed onderwijs, zodat ze het diploma krijgen wat het beste hen past.'

'Ik heb nagedacht over wat dat zou kunnen betekenen, maar logistiek is dat simpelweg niet te doen. We hebben al te weinig leraren en er komt ook weer een nieuwe instroom. Dus hoe past dat binnen de scholen, en is dat voor iedereen goed? De gedachte kinderen meer leertijd te geven is denk ik wel de juiste gedachte. Ook voor de kinderen die nu naar het voortgezet onderwijs gaan. Daarom pleit ik ook zo voor die brede brugklas en dat er kansrijk geadviseerd wordt. Kijk naar de potentie, niet alleen naar wat kinderen nu laten zien. Maar daarmee ben je er natuurlijk nog niet.'

'Het feit dat kinderen het nog niet laten zien op hun toetsen, betekent dat ze hiaten hebben. Dus moet je zorgen dat ze tijd krijgen die gaten dicht te lopen. Bijvoorbeeld door ze meer leertijd te geven en de mogelijkheid zich te ontwikkelen. Niet alleen in het voortgezet onderwijs, ook bij de overstap naar het vervolgonderwijs. Want moet iedereen nou na vier jaar met zijn studie klaar zijn, of kunnen we daar studenten ook wat meer tijd geven? We krijgen een steeds ingewikkelder systeem in onze samenleving. Haal al die blokkades gewoon weg. De werkloosheid loopt nu alleen maar op, dus waarom zouden we ze zo snel de arbeidsmarkt op duwen?'

'Ik ben naast wethouder van Onderwijs ook wethouder van Armoede, en dat is best een bijzondere combinatie in één portefeuille. Maar ik denk wel dat het goed uitpakt, want je ziet dat ongelijkheid met name ontstaat in de kloof tussen hoger- en lageropgeleide mensen. En dat armoede een forse achterstand kan opleveren in het onderwijs. Het hebben van een laptop om thuis te kunnen leren is een basisvoorwaarde. Zonder laptop kun je geen online onderwijs volgen. Daarom hebben we ook al heel lang een fonds bij armoedebestrijding voor alle minima kinderen. Die kunnen allemaal een laptop aanvragen bij de gemeente. Nu moesten natuurlijk even alle hens aan dek. Maar je bent er natuurlijk nog niet door een laptop te verschaffen. Daarnaast draait het om de kwaliteit van het onderwijs, de leraren, en of je de tijd krijgt jezelf te ontwikkelen.'

'Mijn hart breekt als ik haar zo zie worstelen. Ze kan veel meer dan ze laat zien. Kinderen die niet hun vinger opsteken worden het slachtoffer van slecht onderwijs. Voor meisjes zoals zij zou het zo goed zijn als ze langer de tijd krijgen om zich te ontwikkelen en de aandacht krijgen die ze nodig hebben. De basis van alles is kwalitatief goed onderwijs. We geven meer aan kinderen die meer hebben en minder aan kinderen die minder hebben. Dat is het tegenovergestelde van wat ik zou willen, namelijk dat je ongelijkheid met ongelijkheid moet bestrijden. Dat is ook één van de redenen waarom ik pleit voor hogere salarissen voor leraren, want ik wil de allerbeste leraren hebben op scholen waar kinderen ze het hardst nodig hebben. Esma verdient gewoon een steengoede leraar die haar kansen en haar potentieel ziet, zodat ze het advies krijgt dat bij haar past.'

'Dat is natuurlijk gewoon een feit. Kijk wat nu gebeurt op de arbeidsmarkt. Degene die daar het meest onder lijden zijn de minder geschoolde mensen. Dus ik snap ook wel dat een diploma steeds meer een garantie is voor baanzekerheid en een goed inkomen. En degenen die daar de financiële middelen voor hebben, willen dat ook voor hun kinderen. Daarmee is het onderwijs een soort wedstrijd geworden. Je zou willen dat het wedstrijdelement eruit gaat. Dat zit dus ook breder in de waardering voor mensen met een mbo-diploma. Want die zijn ontzettend belangrijk. We moeten onszelf fundamenteel de vraag stellen of dit de samenleving is die we willen. We zijn ervan overtuigd dat succes een keuze is. Het is een verhaal over winnaars en verliezers geworden en ik denk dat we daar niet gelukkiger van worden. Het is belangrijk dat we herbezinnen en nadenken wat onderwijs is. Onderwijs is jezelf en alle potentie die je hebt zo goed mogelijk ontwikkelen. Dat betekent niet dat iedereen dan maar meteen naar het vwo moet gaan.'

'Ongelijkheid zie je op alle niveau's. Waarom verdient een vwo-leraar meer dan een vmbo-leraar? Daar is toch geen enkele reden voor? Toen ik nog universitair docent was, verdiende ik veel meer dan een basisschoolleraar, terwijl een basisschoolleraar veel gedifferentieerdere en grotere groepen lesgeeft. Bij dit soort verwonderingsvragen raakt altijd iedereen in paniek. Maar ik denk dat we onszelf wel meer mogen verwonderen. We hebben allerlei hiërarchieën in het systeem gebouwd, die we misschien wel gewoon moeten veranderen. We moeten we onszelf de vraag stellen wat we nou echt belangrijk vinden en waar we in willen investeren. Als je dat soort keuzes maakt, denk ik dat je die trend kan keren.'

'Na Klassen kreeg ik twee soorten reacties. De ene van mensen die zelf ongelijkheid hebben ervaren in hun jeugd en zeggen hoeveel pijn het heeft gedaan dat ze nooit gezien zijn voor wat ze waard zijn. De andere is van mensen waarvan eindelijk de ogen zijn geopend en zien dat het nog veel erger is dan ze dachten. Die tweede groep is heel belangrijk, omdat je die massa nodig hebt om beweging te krijgen. Ongelijkheid treft natuurlijk meestal niet de kinderen van de beleidsmakers. En omdat die kloof tussen arm en rijk steeds groter wordt, is het makkelijk die ongemakkelijke waarheid niet te zien. Met corona kregen we ineens een inkijkje in al die huiskamers en slaapkamers. We noemen het beroep van de leraar nu allemaal cruciaal. Ik denk dat veel ouders nu beseffen hoe moeilijk dat vak wel niet is. Want als je met een paar kinderen thuis zit, vraagt dat toch wel wat van je, laat staan als je een hele klas voor je hebt. Dit kan het momentum zijn voor die doorbraak, maar dan moeten mensen ook wel met hun stem bepalen dat het de andere kant op moet. Ik hoop dat corona ons heeft doen beseffen hoe belangrijk onderwijs is, maar we moeten het nog wel zien. We staan aan de vooravond van de verkiezingen en krijgen straks een nieuwe kabinetsformatie. Ik zou tegen iedereen willen zeggen: je stem doet ertoe.'