Vrienden zijn goud waard. Toch voel je soms dat een vriendschap op z’n eind loopt. Je lacht niet meer zo hard om elkaars grapjes, hebt geen zin om wéér in datzelfde café te hangen of weet niet of je die ruzie nog bij kunt leggen. Wat doe je als een vriendschap gaat wringen, of zelfs als een last voelt? Zoiets overkwam Raounak Khaddari, die besloot een vriendschap met twee vrienden uit te maken. Ze leerde Xana en Yoas (niet hun echte namen) kennen tijdens een stage bij de krant. Ze beleefden een intense stagetijd met hard werken en stevig borrelen en bleven elkaar daarna regelmatig zien. Maar Raounak wilde nieuwe dingen ontdekken en haar tijd ook met anderen doorbrengen, terwijl haar twee vrienden elkaar per se elke week wilden zien. Ze bracht het ter sprake, maar ze kwamen er niet uit.
Vrienden, je kunt er niet genoeg hebben. Of wel? Wat is eigenlijk het ideale aantal vrienden en wat is een écht goede vriend? En kun je een vriendschap uitmaken? Journalist Raounak Khaddari zocht het uit in haar boek Even goede vrienden. We mogen best wat explicieter zijn over wat we van een vriendschap verwachten, vindt ze. "We denken dat vriendschap vanzelf gaat, maar dat is niet zo.”
“Ik heb de vriendschap heel expliciet uitgemaakt,” vertelt ze op de redactie van Het Parool, waar ze na haar stage bleef werken. “Deze druk wil ik niet, hier stopt het, zette ik in de groepsapp. Pas toen ik dat had gedaan, kwamen er veel emoties los. Opluchting, maar ook verdriet. Had ik het wel goed gedaan? Wat moet je doen om een goede vriend te zijn? Wat is vriendschap überhaupt? Normaal schrijf ik daar een artikel over, maar ik merkte dat het onderwerp niet te vatten was in 1200 woorden, dus schreef ik een boek.” Dat werd Even goede vrienden, een zoektocht naar hoe vriendschap (niet) werkt.
"Pas toen ik de vriendschap had uitgemaakt, kwamen er veel emoties los. Opluchtig, maar ook verdriet. Had ik het wel goed gedaan?"
Je bent naar een relatietherapeut gegaan om over de break up met je vrienden te praten. Dat begon als onderzoek voor je boek, maar werd steeds meer een echte therapie, of niet?
“Ik wilde die psycholoog heel graag interviewen omdat vriendschappen ook liefdesrelaties zijn. Dus waarom niet naar een relatiepsycholoog? Maar toen ik daar was zei hij: ik kan jouw persoonlijke vragen niet beantwoorden zonder dat jij zelf de diepte in gaat. Dus werden het langere sessies en dat was heel waardevol. Ik ben vriendschappen anders gaan benaderen. Ik denk nu, wat wil ik zelf? Want dat is een belangrijke eerste stap in een vriendschap, net als in een liefdesrelatie. Maar ook, welke signalen geef ik de ander? Als ik iets niet expliciet zeg, kan ik er niet vanuit gaan dat de ander weet wat ik bedoel.”
“Als ik kies voor iets wat mij minder gelukkig maakt, leerde ik van die therapeut, gaat dat ten koste gaat van iets wat mij meer gelukkig maakt. We hebben allemaal maar een X-aantal uren in een dag en die geven we aan de mensen van wie we het meest houden. In mijn geval zijn dat mijn ouders, mijn neefje, mijn vriend en mijn zes vrienden. Als ik kies voor een vriendin die ik eigenlijk niet zo leuk vind, dan gaat dat ten koste van bijvoorbeeld mijn neefje. Dat wil ik niet. Dat vond ik heel confronterend, maar ook heel fijn om van een ander te horen. De fout die ik heb gemaakt ik dat ik te veel vriendschappen in stand wilde houden met mensen waar ik niet per se blij van word. Je hoeft niet vast te houden aan je vrienden van de middelbare school.”
Hoe kijk je nu terug op het uitmaken van je vriendschap met Xana en Yoas?
“Ik had het veel eerder moeten doen, maar ik had het nooit met een appje moeten doen. Ik had hen op z’n minst moeten bellen, of moeten uitnodigen voor een etentje. Nu kreeg het zo benauwd dat ik ervan af wilde. Dat is zonde, want we hebben wél heel veel herinneringen gemaakt samen. Als ik het eerder had gedaan, dan was er geen frictie geweest en zou ik gewoon een drankje met hen kunnen doen als ik hen tegen zou komen.”
"De fout die ik heb gemaakt ik dat ik te veel vriendschappen in stand wilde houden met mensen waar ik niet per se blij van word. Je hoeft niet vast te houden aan je vrienden van de middelbare school."
Vriendschap kent ook veel verschillende gradaties.
“Ja, enorm veel. Vriendschappen zijn complementair, ze vullen elkaar aan. Er zijn ware vriendschappen, vriendschappen gebaseerd op plezier (in mijn geval zijn dat mijn hardloopvrienden) en vriendschappen gebaseerd op nut (mijn buren bijvoorbeeld). Als het fundament van die laatste twee soorten vriendschap wegvalt, dan valt die vriendschap vaak ook weg. Als ik stop met hardlopen, dan weet ik zeker dat ik een paar van die hardloopvrienden ga verliezen. Als ik ga verhuizen, weet ik niet zeker of mijn buren en ik nog vrienden blijven. Dat is ook helemaal niet erg. De ware vriendschappen gaan om wie jij bent en gaan mee over verschillende levensfases. “
“Als mijn hardloopvrienden ’s nachts bellen, denk ik, waarom bel je mij? Maar als mijn ware vrienden bellen, dan kom ik meteen. Zij hebben ook bijna allemaal mijn huissleutel. Niet omdat ze altijd zomaar binnenkomen, maar als teken dat ze veilig zijn bij mij en ik hen blind vertrouw.”
Dat is het onderscheid dat Aristoteles al maakte, die je ook aanhaalt in je boek. Die ware vriendschap, hoe definieer je die?
“Dat zijn vriendschappen waarin je tijd en energie durft te steken, zonder de zekerheid dat je die ooit terug gaat krijgen. Dat is onvoorwaardelijk. Er komen ook andere dingen bij kijken, je moet kwetsbaar bij elkaar durven zijn. Als ik dingen voor jou verberg en niet echt zeg wat ik voel, dan kunnen we niet dichter tot elkaar komen, dan blijven we op afstand.”
Raounak Khaddari (1994) is verslaggever en journalist bij Het Parool, waar ze over onderwijs en jongeren schrijft. Ze presenteert Vroeg! op NPO Radio 1 en publiceerde het boek Even goede vrienden, een zoektocht naar hoe vriendschap (niet) werkt (2023).
Hoeveel van die ware vrienden heb je nodig, denk je?
“Psycholoog Robin Dunbar, die onderzoek heeft gedaan naar het ideale aantal relaties dat je nodig hebt, komt uit op vijf ware vriendschappen. Als je er tussen de drie en zes hebt, zit je goed. Uit onderzoek weten we ook dat de grootste gezondheidswinst wordt geboekt als je van nul naar één vriend gaat. Als je vervolgens twee, drie of vier ware vrienden krijgt, zijn de stapjes veel kleiner. Met één ware vriend moet je je dus al gelukkig prijzen.”
In je boek schrijf je over vriendschappen als werkwoord. Ik vriendschap, jij vriendschapt.
“Ja, vriendschap gaat niet vanzelf. Een vriendschapsrelatie kost tijd en moeite, je moet erin investeren en je kunt er beter in worden. Als je je daarvan bewust bent, word je beter in vriendschappen.”
Ben je zelf beter geworden in vriendschappen door het schrijven van dit boek?
“Ik ben een zo veel leukere vriendin geworden! Ik ga veel bewuster met mijn vrienden om en zeg niet meer last minute af. Daar was ik echt van, maar nu denk ik: nee, de mensen van wie ik houd hebben tijd voor mij vrijgehouden, dus ik ga wat doen.”