Hoe kan een presidentskandidaat wegkomen met het vertellen van opzichtige leugens?
Moderne onwaarheden
The Economist verklaart de standvastigheid van Trumps vele onwaarheden met een analyse waarin ons huidige tijdperk er een van 'post-truth politics' zou zijn. Online platformen als Facebook en Twitter zouden een zee van informatie creëren waarin de ware toedracht van gebeurtenissen dreigt te verdrinken. Maar: politici hadden altijd al de reputatie losjes om te gaan met de 'waarheid'. Zijn Trumps leugens echt anders, en komt dat door die onophoudelijke informatiestroom?
De politicus als bullshit artist
In zijn essay On Bullshit uit 1986 biedt de Amerikaanse filosoof Harry Frankfurt een uiteenzetting van bullshit. Frankfurt definieert het bullshitten als een kunstvorm, waar het er niet om gaat de situatie verkeerd weer te geven, maar waar men bedriegt met betrekking tot zijn bedoelingen. Hij of zij wil een bepaald imago creëren, een beeld van zichzelf, en schept hiermee een soort alternatief universum waar het eigen verhaal de 'waarheid' vervangt.
De politiek als bullshit arena
Frankfurt noemt al in 1986 de politiek expliciet als een arena waar bullshit veel voorkomt. Dat lijkt vanzelfsprekend: als je succes als politicus afhankelijk is van het binnenhalen van stemmen, is het creëren van een aantrekkelijk imago cruciaal. Trump lijkt daarmee niet fundamenteel anders te zijn dan andere politici, in de zin dat hij zijn imago met bullshit optimaal probeert vorm te geven.
De overwinning van de bullshit?
Wat anders is aan onze tijd, is dat bullshit vandaag de dag veel moeilijker te herkennen is dan vroeger. Op internet worden we dagelijks door (mis)informatie overspoeld, en op Facebook is iedereen een journalist. Scheid dan nog maar eens de bullshit van de écht belangrijke en waarachtige verhalen. Het gevolg: bullshit is hardnekkiger dan ooit. Daardoor is niet per se Trump zelf, maar wel de Trumpiaanse bullshit misschien de toekomst van onze democratie.
"Eén van de meest opvallende kenmerken van onze cultuur is dat er zoveel bullshit is. Iedereen weet dit. Ieder van ons draagt er aan bij. Maar we zijn geneigd deze situatie voor lief te nemen. De meeste mensen zijn behoorlijk zelfverzekerd over hun vermogen om bullshit te herkennen en te voorkomen dat ze er in trappen." Lees hier Harry Frankfurt's essay On Bullshit om er voor te zorgen dat jij wel een duidelijk begrip hebt van wat bullshit precies is.