Leg een rauw steak een nachtje in een glas Cola, en de volgende ochtend is het opgelost, zegt men. Opgevreten door onzichtbare zuren in die mierzoete frisdrank. Geen idee of het waar is of een urban legend, maar iets soortgelijks is in de nacht tussen dinsdag en woensdag met ons politiek coördinatenstelsel gebeurd. We werden wakker, en de zekerheden van de naoorlogse orde waren vermorzeld. Amerika kiest voor Trump en een keiharde breuk met internationalisme, vrijhandel, culturele openheid, geldende regels van politiek fatsoen.

Democratie nieuw leven inblazen The Donald heeft als geen ander aangevoeld dat er iets zweelde in de Amerikaanse maatschappij, en in Europa kom je hetzelfde soort ongenoegen tegen. Ook bij ons moet de democratie hoognodig nieuw leven ingeblazen worden. In 2007 werd de financiële crisis eerst met schadenfreude als Amerikaans probleem weggezet, en een jaar later stond Europa economisch in brand. Moeilijk voor te stellen dat politici hier in Nederland en elders in Europa die fout herhalen: gechoqueerd wijzen naar de VS – en doorgaan met business as usual.

Ruimte voor vernieuwing Is dat de positieve kant van de Trump-zege? Dat het ruimte creëert voor vernieuwing? Mensen wakker schudt? Ja, hopelijk wel. Een gang naar de stembus kan dingen veranderen. En hoe. Maar het is één ding om problemen aan te voelen en te benoemen, en een heel andere zaak om daarvoor goede oplossingen te bieden. Die is Trump ons schuldig gebleven, en zijn reflexen zijn vaak naïef, zo niet ronduit gevaarlijk. Staat ons dat ook te wachten?

Wake-up call Het Amerikaanse verkiezingsresultaat is een wake-up call. Je schrikt wakker in een donkere kamer. Je moet ergens heen, nu. Maar waarheen? Wie het weet, mag het zeggen.​