De afgelopen tien jaar heb ik regelmatig colleges gender studies en feministische filosofie gegeven. Toch, of misschien wel juist daarom, maakt Chimamanda Ngozi Adichies stelling "we moeten allemaal feminist zijn" me wat ongemakkelijk.
Het f-woord
Ik ben me er zeer van bewust dat niet elke feminist noodzakelijkerwijs de andere de hand kan schudden (Beyoncé's feminisme is niet dat van Adichie, Jolande Withuis' feminisme niet dat van mij). In Zuid-Afrika, waar ik een deel van de tijd werk, ontmoet het f-woord wantrouwen onder zwarte vrouwen die in toenemende mate te hoop lopen tegen seksisme. In hun ogen representeert het slechts de agenda van een witte, geprivilegieerde klasse vrouwen. En tot slot weet ik dat 'feminisme' en vrouwenrechten (net als homorechten trouwens) kwetsbaar zijn voor instrumentalisering voor islamofobe politiek (Europa) of de legitimering van witte superioriteitsgevoelens (Zuid-Afrika). Als politiek filosoof ben ik daarnaast ook nog eens op mijn hoede voor 'single stories' (een ander geweldig begrip van Adichie). Een beroepsfilosoof is geen goeroe of kleuterklasleider. Ze heeft in mijn opvatting eerder de taak om te diagnosticeren en verhelderen dan een bepaalde opvatting over het goede samenleven te verdedigen.
Uitnodiging aan mannen
Maar naast academicus, ben ik natuurlijk ook een burger (wellicht zelfs een 'activist') en iemand met een (seculiere) levensbeschouwing die zonder meer feministisch is. Als ik naar Adichie luister, begrijp ik dat de boektitel steno is voor een beleefde maar dringende uitnodiging aan mannen zich uit te spreken tegen seksisme en het vergoelijken van seksueel geweld. Recente voorbeelden te over: de kleedkamerpraat van Trump, de borrelpraat van Groningse corpsballen, de even sneue als gewelddadige misogynie van Baudet (vrouwen die nee zeggen tegen seks bedoelen ja en vragen er zelf om overmand te worden), het bagatelliseren van de 'overmanning' van de vorige week overleden Khwesi door de Zuid-Afrikaanse president Zuma. Ik ben het hartgrondig eens met Adichie.
Update
Adichie lijkt me een klassieke gelijkheidsfeminist, maar ze geeft het een geweldige update. Het is volstrekt terecht dat ze door haar retorische en literaire vaardigheden, oprechtheid en ernst een nieuwe generatie aanspreekt, ditmaal inclusief zwarte vrouwen, en mannen.