Dinsdag stemde de kleinst mogelijke Kamermeerderheid in met een wetswijziging die iedereen na zijn overlijden automatisch tot orgaandonor verklaart, tenzij hij daar expliciet bezwaar tegen heeft gemaakt. Het uitgangspunt verschuift van 'nee, tenzij' naar 'ja, tenzij'. Een onaanvaardbare aantasting van het recht op zelfbeschikking, of moet het doel om 150 levens te redden prevaleren.
Principes vs. gevolgen
De ene ethische positie benadrukt principes, de andere de gehoopte gevolgen. Iets dergelijks zien we in discussies over herverdeling. De een gaat uit van het individu en diens recht op het bezit dat hij heeft opgebouwd. De ander redeneert vanuit algemeen nut, de vraag wat nu de grootste besparing van lijden voor het grootste aantal mensen oplevert. Die utilitaire moraal berust op een soort calculatie, en mondt snel uit in een politiek van herverdeling door de staat. De gedachte is: solidariteit rechtvaardigt dwang. Als de een twee jassen heeft en de ander nul, vraagt dat om distributie. En wat als iemand zijn jas niet meer nodig heeft?
We zijn ons lichaam
Meestal ontmoet men elkaar in het midden. Hier gaat het echter om het meest wezenlijke: het lichaam, zij het op sterven na dood. We bezitten ons lichaam niet alleen, we zijn het. We zijn personen, een mysterieuze eenheid van lichaam en ziel, tegelijkertijd zowel object als vrij subject, begiftigd met rede, en dat gegeven vormt de basis van ons morele leven. Ook het stoffelijk overschot verwijst daarnaar. Het wordt in alle culturen dan ook met ritueel respect behandeld, niet als zomaar een object, maar ook als de uitdrukking van een persoon.
Orgaandonatie wordt orgaandistributie
De ommekeer die deze wet beoogt verwatert de morele autonomie waarin die vrijheid centraal staat. Het gaat een rationele discussie om meer vrijwillige donoren te vinden uit de weg. En het verandert de donatie van een geschenk in een medische routine. Doneren is vrijwillig schenken. Met deze wet verandert 'orgaandonatie' als het ware in 'orgaandistributie'. Ons lichaam, of een onderdeel ervan, hoort niet te worden verkocht of genomen, maar mag alleen uit vrije wil worden gegeven.