Waarom hébben we eigenlijk vrijheid van meningsuiting? Wanneer discussies vooral gaan over of je A of B wel of niet mag zeggen, is het verstandig even uit te zoomen. Waar ging het oorspronkelijk ook alweer om?
Individuele vrijheid en waarheid
De rechtvaardiging voor 'vrijheid van meningsuiting' is stevig en minstens drievoudig. Allereerst beschermt het de zelfexpressie van individuen – oftewel: individuele vrijheid, effectief verdedigd door Ronald Dworkin in Taking Rights Seriously. Daarnaast is vrijheid van expressie een belangrijk middel in onze gezamenlijke zoektocht naar waarheid, neem John Stuart Mills On Liberty.
Democratie
Maar ook de democratie heeft belang bij vrijheid van meningsuiting. Als democratie iets voorheeft op de autocratieën van deze wereld, is het wel de vrijheid van kritiek. Autocratische regimes betalen een hoge prijs voor hun machtswellust: ze beroven zichzelf van de belangrijkste bron van vooruitgang – kritiek op beleid vooraf, en op de gevolgen achteraf. Ze lopen daardoor altijd achter de feiten aan, aldus de bekende Popper-interpreet Bryan Magee. Zou het echt toevallig zijn dat democratieën zoveel succesvoller zijn dan ondemocratische regimes? Popper denkt van niet.
Vrije kritiek is in ieders belang
Het antwoord ligt in de unieke democratische cultuur van vrije kritiek. Goed om in het achterhoofd te houden bij onbenullig lijkende discussies over de precieze grenzen van vrije meningsuiting – je hebt belang bij de meningsuiting van een ander.