Brexit is een fantastisch, angstaanjagend spektakel om naar te kijken: de ineenstorting van een politieke orde in realtime. 'Take back control' had UKIP-onafhankelijkheidsvechter Nigel Farage als slogan op Britse muren laten plakken. Twee weken na die historische 23 juni is het controleverlies compleet. Cameron weg, Farage weg, Johnson weg, Corbyn ondergedoken – de vier bekendste Engelse politici zijn uitgeschakeld. De grootste verrassing is niet Brexit zelf, maar hoe stuurloos Groot-Brittannië inmiddels is.

Onthutsend
Dat had niemand zien aankomen, en de protagonisten al helemaal niet. Hier zit les één: onderschat nooit de kortzichtigheid van politici. Dat is niet per se hun schuld. Vaak zijn wij burgers het die politici 24/7 wantrouwend observeren en hen amper ruimte geven om verder te denken dan de volgende talkshow. Desondanks is het gebrek aan vooruitziende blik onthutsend – bij alle partijen. De politieke lawine die door het land is gerold, heeft de meest kanshebbende politici moeiteloos onder zich begraven. De volgende keer dat je jezelf geruststelt met de gedachte dat politici wel weten wat ze doen: denk terug aan Brexit.

Stuurknuppel uit het raam
De tweede les is even somber. Veel burgers zagen in het referendum hun kans om eindelijk het politieke stuur terug te pakken van vermeende politieke elites. Zij komen bedrogen uit. Het lijkt er eerder op dat de stuurknuppel bruut uit de cockpit is gerukt en uit het raam is gegooid. De actuele Britse chaos is een hoge prijs voor een triomfantelijke roes die niet langer dan een paar dagen geduurd kan hebben. Wat je van Brexit ook vindt, het Britse politieke apparaat is niet in staat om de wil van het volk "gewoon in de praktijk te brengen". Dat moet een enorme teleurstelling zijn voor burgers die echt wilden meebeslissen. (Je hoort hier echo's van de kater die Amerikaans links overhield aan de hoop op Obama's 'Yes we can'.)

Gedesillusioneerde burgers
Als je romantische ideeën had over 'Take back control', wordt nu helaas duidelijk dat je politiek niet simpel kan maken door het terug te brengen naar een Ja/Nee-vraag. De complexiteit zit in de dossiers en onze wereld zelf, niet alleen in wat bureaucraten en spindoctors ervan maken. Op zoek naar een update voor Europa's democratische stelsels zijn we in ieder geval een stap verder: Brexit-achtige taferelen zijn fascinerend om naar te kijken, maar geen manier om gedesillusioneerde burgers weer onderdeel te maken van een democratische maatschappij.