Raquel van Haver (foto: Martijn van Nieuwenhuyzen).
Discussies over wit en zwart, over Zwarte Piet, racisme, de angst voor het Marrakesh-pact, de vrees voor het verdwijnen van de 'Nederlandse identiteit': deze twee tentoonstellingen roepen de vraag op hoe het komt dat we überhaupt zo verdeeld zijn geraakt.
'Hij die als eerste een stuk grond omheinde, zich verstoutte te zeggen 'dit is van mij', en onnozelaars trof die hem geloofden', dat was volgens filosoof Jean Jacques Rousseau de grondlegger van de burgerlijke maatschappij. In zijn Vertoog over de ongelijkheid probeert hij de vraag te beantwoorden wat de bron is van ongelijkheid tussen de mensen. Volgens Rousseau is de mens van nature goed, en kan hij alleen gecorrumpeerd raken door de maatschappij. Zijn boek bevat achterhaalde ideeën over de 'nobele wilde', maar zijn vaststelling dat grenzen altijd kunstmatig zijn, is nog altijd actueel. Zoals Rousseau schrijft: 'Hoeveel misdaden, oorlogen, moordpartijen, ellende en verschrikkingen zouden het mensengeslacht niet bespaard zijn gebleven, als iemand toen de palen had uitgerukt of de gracht had dichtgegooid.'
De tentoonstelling van Raquel van Haver heet Spirits of the Soil – zielen van de grond. Haar prachtige voorstellingen lijken door de rauwe, fysieke materialen wel bijna letterlijk uit de grond te zijn opgetrokken. De grond die volgens Rousseau oneerlijk omheind en verkaveld raakte, is bij Van Haver de aarde die we delen. De menselijke geschiedenis is een droevig verhaal van verdeeldheid. Maar de cafétafels van Van Haver en Samidin laten iets anders zien: samen eten en drinken in de wereld als gedeeld stamcafé.
meer weten?
Raquel van Haver: Spirits of the Soil is t/m 7 april 2019 te zien in het Stedelijk Museum Amsterdam. De tentoonstelling Document Nederland: Stacii Samidin fotografeert het Café is t/m 20 januari 2019 te zien in het Rijksmuseum in Amsterdam.