Twaalfjarigen schamen zich voor de meest triviale zaken; als een veter in de knoop zit, of als een ouder te hard praat, of als de moeder haar jas aanhoudt terwijl de anderen hun jas uit hebben. Het is een leeftijd waarop ze zich steeds indringender bewust worden van de blik van de ander.

Meestal schamen ze zich voor geheel andere zaken dan waar volwassenen zich voor schamen. Zo hangen ze bijvoorbeeld wel, zonder enige gêne, ondersteboven op de bank, zitten met hoog opgetrokken knieën op een stoel, zonder zich erom te bekommeren of daardoor hun onderbroek zichtbaar is. Ze zijn zich van de ander bewust, maar ze zijn zich nog niet helemaal van hun eigen lijf als een mogelijk seksueel lichaam bewust. Ik vind dit een fascinerende leeftijd, enerzijds nog kind, anderzijds half tiener, waarin de volwassenheid al doorschemert.

Het is de fascinatie met deze leeftijd die de schilder Balthus goed wist te vangen in het schilderij Thérèse Dreaming, dat vorige week in het nieuws kwam vanwege een online petitie die het schilderij uit het Metropolitan Museum of Art verwijderd wilde hebben. 'Showcasing this work for the masses, The Met is romanticizing voyeurism and the objectification of children', viel er te lezen.

De tekst gaat verder onder de foto.

© Brainwash

"Thérèse Dreaming" (1938) geschilderd door Balthus (Foto: AFP PHOTO/HO).

Dergelijke Amerikaanse hysterie die aanspoort tot censuur die ons zou moeten beschermen tegen immorele gevoelens, onderschat het oordeelsvermogen van de toeschouwer. Ten eerste hoef je het niet eens te zijn met de zienswijze die uitgebeeld is op een schilderij. Ten tweede help je immoraliteit niet de wereld uit door de representatie ervan te weren. Ten derde wordt er een realistische zienswijze verbeeld, die wellicht de moeite waard is om overdacht te worden. Ten vierde hoeft het onderwerp je niet aan te staan, om de brille van een kunstwerk te kunnen aanschouwen. Ten vijfde zijn kunstwerken deel van de geschiedenis, die je niet kunt uitwissen (het schilderij van Balthus werd begin vorige eeuw gemaakt). Ten zesde is kunst bij uitstek de plek waarin ongelijkheid, discriminatie, onrecht en bijvoorbeeld immorele verlangens verbeeld en onderzocht kunnen worden zonder dat deze werken zelf die opvattingen uitdragen. Ten zevende dwingt deze petitie je juist om met de blik van een perverseling te kijken!

Ik herkende tot nu toe de onbekommerde twaalfjarige in het schilderij, de wonderlijke leeftijd waarin het meisje net niet meer kind, net nog geen volwassene is; die fase waarin het zich soms wél en soms niet bewust is van de blik van de ander. Maar aan deze vriendelijke blik heeft de petitie geen boodschap.