Het land waarin je geboren bent bepaalt voor 60 procent je inkomen. Wij wonen in een van de rijkste landen ter wereld, Nederland is een van de winnaars van de globalisering. En toch kunnen sommige groepen maar niet normaal doen, vindt onze premier. Daarbij gaat het vooral om laagopgeleiden, immigranten, mensen met integratieproblemen en jongeren in achterstandswijken – veelal de verliezers van de globalisering. In het aanwijzen van 'de schuldigen' gaan we voorbij aan het echte probleem: het krimpen van de middenklasse en de groeiende ongelijkheid die dat met zich brengt.

Alle welvaart die de globalisering het Westen bracht, werd niet gelijk onder de samenleving verdeeld. De lagere middenklasse betaalde juist een hoge prijs. Zij zag de afgelopen jaren weinig of geen vooruitgang in mogelijkheden en inkomen. En dat terwijl de middenklasse bij uitstek ongelijkheid in de samenleving tegen kan gaan. Zij biedt namelijk de doorgang van kansarm naar kansrijk: de kans om los te breken uit achterstand. En ze voorziet de groep kansrijken van nieuwe winnaars. Nu de middenklasse krimpt, staat deze maatschappelijke doorstroom op het spel. De dynamiek verkeert in een verstarde samenleving waar groepen tegenover elkaar staan opgesteld.

De tekst gaat verder onder de foto.

© Brainwash

Meer over minder geld voor de middenklasse (Foto: ANP XTRA, Lex van Lieshout).

Ook in Nederland wordt de middenklasse kleiner en groeit de afstand tussen kansarmen en kansrijken. The haves en the have nots komen daarmee scherper tegenover elkaar te staan. De emancipatoire functie van de middenklasse verdwijnt. En daarmee ook de motor van een gezonde economie, een waarin "we ons werk leuk vinden, al is het soms wel even slikken als de wekker gaat" en waarin we ons "geld verdienen door hard te werken" (letterlijk in het verkiezingsprogramma van de VVD). Die boodschap, dat je zelf je kansen moet scheppen, is leeg en loos als je in een lagere klasse geboren bent waaruit het steeds moeilijker wordt om op te klimmen, omdat de kansen ontbreken. Het aantal werkende armen groeit in Nederland al sinds de recessie.

Groeiende ongelijkheid verzwakt Nederland en zorgt ervoor dat we ons niet naar buiten en op de toekomst kunnen richten. Energie gaat verloren aan interne spanningen die gepaard gaan met uitsluiting, polarisering, populisme. Hoe willen we een sterk land blijven dat globale uitdagingen aan kan, zoals de toenemende schaarste van grondstoffen, de groeiende automatisering en de opwarming van de aarde?

De komende Nederlandse verkiezingen zijn bepalend voor de samenhang in onze samenleving. Als we ervoor kiezen om de middenklasse te versterken en kansongelijkheid terug te dringen, nemen we polarisatie en populisme de wind uit de zeilen.

Als we in een geglobaliseerde wereld verliezers niet de kans geven winnaars te worden, worden we op den duur allemaal verliezers.