Technologische ontwikkelingen hebben grote invloed op onze banenmarkt. Afgelopen decennia zijn veel werkprocessen geautomatiseerd onder invloed van informatietechnologie.

Overbodig
Neem bijvoorbeeld de digitalisering van betalingssystemen, wat veel administratieve functies overbodig heeft gemaakt. Robots kunnen repetitief en gestandaardiseerd werk overnemen. Zelfrijdende auto's, bijvoorbeeld, maken daardoor een groot aantal chauffeurs in de havens van Rotterdam overbodig.

Ongewenst
In discussies over technologie wordt vaak bepleit dat dit soort ontwikkelingen ongewenst zijn, omdat ze tot banenverlies lijden (en dan veelal ook onder delen van de beroepsbevolking die minder snel aan ander werk komen). En het valt ook niet te ontkennen dat werkloosheid bestaat. In Nederland is momenteel 6.1% van de beroepsbevolking werkloos, onder jongeren is zelfs 1 op de 9 werkloos.

Werkloosheid: geen probleem
Maar waarom is werkloosheid eigenlijk een probleem? Een reden is het feit dat werkloosheid betekent dat we als samenleving niet optimaal gebruik maken van onze beroepsbevolking. Tevens leidt werkloosheid volgens socioloog Judith Elshout tot een gebrek aan zelfrespect onder jongeren. Dit is echter gebaseerd op de veronderstelling dat werken een belangrijke bron van zingeving is. Werkloosheid is negatief en ongewenst omdat je zo geen maatschappelijke rol vervult. Dit is een erg beperkte kijk op de betekenis van individuele mensen, waarbij hen enkel economische waarde wordt toegekend.

Zonder werk
Maar wat als we nu niet meer hoefden te werken? Wat als al het werk geautomatiseerd zou zijn, en we een zelfstandig technologisch productieapparaat zouden bouwen dat zorg draagt voor onze basisvoorziening? Ik vrees dat we dan alsnog door zouden werken: alle technologische revoluties hebben vooralsnog niet tot minder, maar slechts tot efficiëntere werkprocessen geleid. Misschien zou het eens goed zijn om ons te beraden op het belang dat we hechten aan werk. Als werkprocessen ons binnenkort niet meer nodig hebben, kunnen wij dan wel zonder werk?